(1861-1923)
ŞEYH HACI FEVZİ EFENDİ’NİN ERZURUM GÜZERGÂHI
AnadoludaMillî Kıyâm’ı başlatmak için Padişah Vahdeddin tarafından görevlendirilen Mustafa Kemal, Havza’dan Erzincan’a ( Hacı Ahmet Fevzi Efendi başta olmak üzere) her şehrin ileri gelenleriyle irtibat kurmaya başlamıştır.
Vilayat-ı ŞarkiyyeMudafaayı Hukuk-u MillîyyeCemiyyeti Erzurum Şubesi, Doğu illerinin Ermenilere verilmesi planlarına karşı Türk ve Kürtlerin birleşmesi ve bir Kongre yapılması çağrısında bulunmuş,[1] akabinde 25 Haziran 1919 tarihli Erzincan’a çektiği telgrafta;
(Fahrettin Kırzıoğlu, age. c.3, s.46.)
“Diyârbekir, Muhâfaza-i Vatan Hey’etiRiyâsetiâliyyesi’ne ve Van, Ma’müretil’a’zîz (Elâzığ), Sivas, Erzincan Müdâfâ’ay-i MilliyyeCem’iyyeti’ne,
Efrenci Temmuzun onuncu günü (Erzurumda) in’ikaad edecek olan Kongre’ye MülhakaatMümessilleri’yle beraber kaç zâtla iştirak buyurulacağının ve yevm-i hareketinizin, ikâmetgâhihzâr edilmek üzere, iş’ârıistirhâm olunur, 25 Haziran 335, yazılmıştır.
V.Ş.M.H.M.C.Erzurum Şubesi”[2]
diyerek, Erzurum Kongresine Erzincan Livası’da davet edilmiştir.
Erzincan Müftüsü ve Erzincan Müdafa’ay-i Hukuk-u Milliye Cemiyeti Şube Başkanı ve Erzurum Kongresi Erzincan Delegesi, birinci dönem Erzincan Meb’usu Osman Fevzi Topçu Efendi (1861-1939) (İBB.At.Kitaplığı Arşivi,Alb_000032_018.)
Bu davet telgrafına Cemiyyetin Erzincan Şubesi[3] başkanı ve Erzincan Müftü Osman Fevzi Efendi ;
(Fahrettin Kırzıoğlu, age.Cilt:3, s.50.)
“Erzurum Müdâfa’ai Hukuk-ı MilliyyeCem’iyyet-i Âliyyesi’ne, Kuruçay’dan henüz cevab alınamamıştır. Diğer üç Kaza (Refahiye, Kemah, Pülümür) ile merkezden, 3 Murahhas’ın Temmuz’un beşinci Cum’aertesi günü hareket etdirileceği, mârûzdur. 3.7.(335/1919)
Vilâyât-i ŞarkıyyeMüdâfa’a-i HukukıMilliyyeCem’iyyeti
Erzincan Şû’beRe’îsiMüftî
Osman Fevzi
(Gelen evrâkkaydi) Numro:179, fî 3 Temmuz Sene 335(1919)”[4] cevabını vererek, Hacı Ahmet Fevzi Efendi’nin de aralarında bulunduğu Erzincan delegelerinin Erzurum’da yapılacak olan Kongre’ye iştirak edeceklerini bildirmiştir.
Erzurum Kongresi’ne
Erzincan-Merkez’denŞeyh Hacı Ahmed Fevzi Efendi[5]ile
Erzincan Müftüsü Osman Fevzi Efendi (Topçu)[6],
Kuruçay’dan MüftüMehmed Şevki Efendi (Yurtbaşı),
Pülümür’den Komiser Abbas Necâti Bey,
Refahiye’den Tâhâ Kemalettin Efendi ve Talât Bey[7] iştirak etmek üzere yola çıkmışlardır. Nitekim Tercan Belediye Başkanı Tevfik Bey, 9 Temmuz 1919 tarihli telgrafında,
“Yarın akşam üzerimuvâsalât etmek üzere: Suşehri, Kuruçay, Kemah, Pülümür, Erzincan Murahhasları, elyevm (bugün) buradan hareket eyledikleri ma’rûzdur.”[8]diyerekŞeyh Hacı Fevzi Efendi ve diger delegelerin Tercan’dan Erzurum’a doğru hareket ettiklerini Erzurum Vilayeti Şarkiye Mudafaayı Hukuk-ı Milliyye Cemiyeti’ne haber vermiştir. (Resim/Belge 69)
Resim/Belge69: (Fahrettin Kırzıoğlu, age.c.3, s.56.)
Hacı Fevzi Efendi riyasetindeki Erzincan delegeleri Erzurum’a yakın olan Ilıca’ya varmış, bunun üzerine Erzurum şubesi başkanı Hoca Raif (Dinç) Efendi, Erzincan Delegeleri’nin Trabzon Delegeleri ile aynı gün gelip kongre açılışında bulunmaları için bir gecelik Ilıca’da kalmalarını hemşehrîleri olarak şu telgrafla istirham etmiştir;
(Fahrettin Kırzıoğlu, age. c.3, s.57.)
“Ilıca’da, Umûmî Kongre Erzincan, Suşehri, Tercan Mümessilleri’ne,
TrabuzonMümessilleri’yleberâber, yarın teşrîf edebileceğinizi tahmîn ederek, merâsimiistikbâliyye (açılış töreni)yarına hâzırlanmıştı. Hemşehrî’lerimizin, hakk-ı âlîlerindeki hürmetlerini izhâramüsâ’ade buyurarak, bu gece Ilıca’da istirâhat buyurmaları, temennî olunur, efendim.
Erzurum Müdâfa’ayiHukuuk-ı MilliyyeCem’iyyetiRe’îsi
Râif (Dinç)
Ilıca’da İsmâil Efendi’ye yazılmışdır. Fî 10 Temmuz Sene 335 (1919)[9]
(***Sürecek)
