Tulum Peynir üretimi, Türk gıda sektöründe önemli bir yer tutmaktadır. Ancak peynirin üretimden tüketime kadar geçirdiği süreç, pek çok faktörün etkisi altında şekillenir. Bu faktörler arasında, üreticiden tüccara, tüccardan toptancıya ve nihayetinde markete kadar uzanan zincir boyunca fiyat artışı önemli bir rol oynamaktadır. Bu süreçte, özellikle teleme peynirinin fiyatlandırılması ve enflasyonun etkileri üzerine yapılacak bir değerlendirme, sektörün sürdürülebilirliği açısından büyük önem taşımaktadır.

Üreticiden alınan peynir, "teleme" olarak adlandırılır ve bu tulum peynirinin ilk halidir. Teleme peyniri, tüccar tarafından alınarak tulum peynirine dönüştürülür ve ardından toptancıya satılır. Toptancı, peynirin olgunlaşması için uygun şartlarda bekletir ve nihayetinde bunu marketlere veya doğrudan müşterilere satar. Bu süreçte peynir, üç kez el değiştirir ve her bir aşamada maliyetler, kar payları ve lojistik giderler hesaba katılır.

Teleme peynirinin fiyatı, Erzincan'da 100 TL civarındayken, satış zincirinin her aşamasında yaşanan maliyet artışları ile birlikte 350 TL'ye kadar çıkmaktadır. Erzincan dışındaki pazarlarda ise bu fiyat 400 TL ile 500 TL arasına kadar yükselebilmektedir. Burada, her bir aktör (tüccar, toptancı, market) kendi maliyetlerini ve kâr marjını dikkate alarak fiyat belirlemektedir. Ancak önemli olan, bu maliyet artışlarının sadece tüccar veya market bazında değil, üretici seviyesinde de dikkate alınması gerektiğidir.

Üreticinin karşılaştığı maliyetler son yıllarda önemli ölçüde artmıştır. Çoban ücretleri, nakliye giderleri, yayla ücretleri, yem ücretleri, ilaç maliyetleri ve diğer üretimle ilgili giderler, üreticiyi zor durumda bırakmaktadır. Fakat, bu maliyet artışları, tüccar ve toptancı aşamalarında olduğu gibi, üretici tarafından da hesaba katılmalı ve buna göre fiyatlandırma yapılmalıdır. Ne yazık ki, çoğu zaman bu artışlar göz ardı edilmekte ve üretici fiyatları ne enflasyon nede üretici giderleri göz önüne alınmamaktadır.

Tüccar ve toptancı, sadece o günün koşullarına göre değil, ileriyi de düşünerek fiyat belirlemelidir. Tüccar ve toptancı, enflasyon oranlarını ve artan maliyetleri dikkate alarak, fiyatlarını buna göre ayarlamalıdır. Ancak günümüzde çoğu esnaf, mevcut ekonomik şartlarla sınırlı bir fiyat belirlemekte ve uzun vadeli planlamadan uzak kalmaktadır.

Teleme peynirinin fiyatlandırılması, yalnızca üreticiden başlayıp markete kadar devam eden bir süreç değildir. Her bir aşama, maliyet artışları ve ekonomik faktörlerle şekillenir. Ancak, üretici maliyetlerinin göz ardı edilmesi, sektörün sürdürülebilirliğini tehlikeye atıyor. Bu nedenle, üreticiler ve tüm paydaşlar, maliyet artışlarını göz önünde bulundurarak, daha gerçekçi ve adil fiyatlandırma stratejileri geliştirmelidir. Ayrıca, fiyat artışlarının sektördeki tüm oyuncular tarafından şeffaf bir şekilde hesaplanması, hem üreticiyi hem de tüketiciyi koruyacak bir denge sağlayacaktır.

Böyle bir ortamda Erzincan Valiliği ve Erzincan İl Tarım ve Orman Müdürlüğü başta olmak üzere, ilgili tüm kurumların bu durum ile yakından ilgilenerek hem üreticinin hem tüccarın hem esnafın hem de tüketicinin haklarını koruması gerekiyor. Aksi halde ortada ne üretici ne tüccar nede esnaf kalacak.