(1861-1923)

SİVAS KONGRESİ SONRASINA DAİR NOTLAR

4 Eylül günü başlayan kongre 12 Eylül günü sona ermiştir. Kongrenin bitiminden üç gün sonra, Temsil Heyeti, Kazım Karabekir Paşa’ya aşağıdaki konuları duyurmaya karar vermiştir;

“Amerika Hey’etiMutahassısası’nın, tedkîkaatı muhtelife üzerine sordukları su’aller’in en mühimlerinin ve burada verilen cevâbları’nın ‘ma’lûmât edinilmek üzere Onbeşinci Kolordu Kumandanı Kâzım (Karabekir) Paşa’ya yazılması karârgir oldu.

(İmzâlar, sırasıyla):

M. Kemâl, Hüseyin Rauf, Raif (Dinç), (Şeyh) Ahmed Fevzî, Bekir Sâmi, (Kara) Vâsıf, Mazhar Müfid, HüsrebSâmi (Gerede)”[1]( Resim/Belge 101)

Vesikanın aslı aşağıda’dır;

(Fahrettin Kırzıoğlu, age. Cilt:3, s.43.)

Mustafa Kemal Paşa ve diğer Heyet-i Temsiliye üyeleri 18 Aralık günü Sivas’tan Ankara’ya doğru hareket etmiş olmasına rağmen[2] ekseri kaynaklar Erzincanlı Şeyh Hacı Fevzi Efendi’nin de bu kafile ile Ankara’ya gittiğini kaydetseler’de bu doğru değildir. Zira Şeyh Hacı Fevzi Efendi 8-9 Eylül gecesi Mustafa Kemal’in odasında yapılan toplantıdan sonra 12 Eylül günü Sivas’tan doğruca memleketi Erzincan’a dönmüştür.[3] Ancak Heyet-i Temsiliye üyeliği Birinci Meclis teşekkül edilinceye kadar sürmüştür.

Mustafa Kemal, Nutuk’ta bu konu hakkında şunları kaydeder;

“Efendiler, sırası gelmişken arz edeyim ki, (Heyet-i Temsiliye’deki)  bu kimseler hiç bir vakit bir araya gelip birlikte çalışmış değillerdir. Bunlar’dan İzzet, Servet ve Hacı Musa Bey’ler ile Sadullah Efendi hiç gelmemişlerdir. Raif ve Şeyh Fevzi Efendi’ler Sivas Kongresi’ne katılmışlar fakat ondan sonra biri Erzurum’a öteki Erzincan’a dönerek bir daha Hey’et-i Temsiliye’de bulunmamışlardır.“[4]

Bütün bunların yanında Mustafa Kemal, Nutuk’ta şunları da kaydeder;

“Efendiler, tarih itiraz edilemez bir şekilde ispatlamıştır ki, büyük dâvâlarda başarı için sarsılmaz bir kabiliyet ve kudrete sahip bir önderin varlığı şarttır. Bütün devlet adamlarının ümitsizlik ve beceriksizlik içinde bütün milletin başsız olarak karanlıklar içinde kaldığı bir sırada, her vatanseverim diyen binbir çeşit insanın, binbir hareket ve görüş tarzı ortaya attığı ve her şeyin allak bullak olduğu bir dönemde, danışmalar yolu ile, birçok hatırlı ve nüfuzlu kimselere bel bağlama gereğine inanmakla, güvenli ve kararlı bir şekilde ve özellikle süratle yol almak ve en sonunda çok çetin olan hedefe ulaşmak mümkün müdür? Tarihte, bu tarzda başarıya ulaşmış bir toplum gösterebilir mi? İkincisi Efendiler; millet, memleket, siyaset ve ordu yönetimi ile hiçbir ilgi ve ilişkileri bulunmamış, bu alanda başarıları görülmemiş ve denenmemiş olan gelişi güzel kimselerden, söz gelişi Erzincan’lı bir Nakşî Şeyhi ve Mutki'li bir aşiret reisi gibi zavallılardan da kurulması ihtimalden uzak olmayan herhangi bir temsilciler hey'eti’ne, söz konusu durum ve görev emanet edilebilir miydi? Edildiği takdirde, memleket ve milleti kurtaracağız dediğimiz zaman, milleti ve kendimizi aldatmış olmak gibi bir yanılgıya düşmeyecek miydik?” [5]

ŞEYH HACI FEVZİ EFENDİ I. DÖNEM MECLİS’TE

Ankara’da açılacak olan Büyük Millet Meclisi’ne 1920 seçimlerinde Erzincan’ı temsilen beş mebus seçilmiştir. Bunlar Meclisteki bağlı oldukları siyasi grup ve sicil numarası sırasıyla;

152- sicil noluEmin Bey(LEKİLİ) (İkinci Grup)

153- sicil noluHüseyin Bey(AKSU) (İkinci Grup)

154- sicil nolu Osman Fevzi Efendi (TOPÇU) (Birinci Grup)

155- sicil noluŞeyh Hacı Ahmed Fevzi Efendi (BAYSOY) (Bağımsız)

156- sicil nolu Tevfik Bey (KÜTÜKBAŞI)(Bağımsız) Erzincan namına seçilerek milletvekili olmuşlardır.

Birinci dönem TBMM binası ve altta Meclis Genel kurul salonunda asılı Şurâ Suresi 38. Ayet görülüyor. (TBMM Arşivi)

23 Nisan 1920 günü Ankara’da açılan Birinci Meclis’e[6] Şeyh Hacı Fevzi Efendi, 28 Nisan 1920 Çarşamba günü iştirak etmiştir.[7] Meclisin 3 Mayıs 1920 Pazartesi günkü onuncu içtimâ’nın birinci celse’sinde Erzincan Milletvekili olan bu beş zat’ın Mebusluk Mazbataları onaylanmıştır. (Resim 105)

3 Mayıs 1920 gün kü Zabıt (Tutanak) Ceridesin den ayrıntı.(TBMM Zabıt Ceridesi)

3 Mayıs 1920 gün kü Tutanakta Hacı Fevzi Efendi ve diğer dört kişi’ninMazbatalar’ının onaylandığı şu şekilde yazmaktadır;

“2-Erzincan Mebusluğuna intihabedilmiş olan Osman Fevzi, Şeyh Fevzi, Tevfik ve Hüseyin Efendilerle, Emin Bey’in intihap mazbataları’nıntasdikıne dair Mazbataları Tetkik Encümeni mazbatası

REİS- Rüfekayı muhteremedenbâzı zevatın mazbatası encümence tasdik edilmiş ve tasdikı Heyeti Aliyenize de teklif olunuyor efendim, okunacaktır.

Erzincan Mebusu olarak intihabolunanMüftüi Liva Osman Fevzi ve Şeyh Hacı Fevzi ve Tevfik Efendilerle Emin Bey ve Hüseyin Efendilerin keyfiyeti intihaplarını mübeyyin işbu mazbata encümenimizce bittetkik münderecatı usulüne muvafık görülmekle berayi tasdik Heyeti Umumiyeye arzı karargir oldu.

                                                       19 Nisan 1336 (1920)

HAŞİM B.(Çorum)- Hasan Efendi olmıyacak, Hüseyin Efendi olacak.

REİS – Bu zevatın âzalıkları kabul ediliyor mu? (Kabul, kabul, sadaları). Kabul edildi.”[8]

Şeyh Hacı Fevzi Efendi’ye ait TBMM hâl tercümesi ve seçim mazbatası vesikaları aşağıdadır.

                                (***Sürecek)