(1861-1923)

TARİHİ BİR FOTOĞRAF KARESİ.. ERZİNCAN, 1909

Araştırmamız esnasında, Hacı Ahmed Fevzi Efendi’nin ağabeyi, Şeyh Mehmed Sıdkı Efendi’nin torunu, Amerika Texas Üniversitesi İşletme Bölümü Dekanı Prof.Dr. Fuat FIRAT Bey’in bize verdiği ve tamamını burada ilk kez yayınladığımız bir fotoğraf son derce önem arzetmektedir.

Fotoğraf senelerce Şeyh Sıdkı Efendi’nin torunu Hayrünnisâ Hanımın evindeki duvarda çerçeveli olarak asılı kalmış tam bir tarih hazinesidir. Fotoğrafın arkasında Hacı Fevzi Efendi’nin yeğeni, Şeyh Mehmed Sıdkı Efendi’nin oğlu İbrahim Abdulhak FIRAT beyin kendi elyazısı olarak Osmanlıca tanıtım yazısı vardır. Bu fotoğrafın bir kopyasının yarı diası Milli Savunma Eski Bakanı Vecdi Gönül Bey’in özel arşivinde olup, resim kadrajı bundan daha dar, kalitesiz ve açıklama bölümündeki kişi adları ve verilen tarih 1906 olarak yanlış yazılmıştır. Doğrusu aşağıda yayınladığımız fotoğraftadır ve Erzincan’ın İmparatorluk devri sonlarına doğru (Meşrutiyetin hemen sonrası-1909) dur. Bu kıymetli fotoğraf ordu müfettişliği binası önünde bir resmi geçit esnasında çekilmiştir. Fotoğrafta Erzincan’ın Askeri, yerli-yabancı sivil ve dinî erkânı bir arada görülmektedir. Ordu Müşiri İbrahim Paşa, Erzincan Mutasarrıfı Şefik Bey[1], Şeyh Mehmed Sıdkı, Şeyh Hacı Fevzi, Kadiri Şeyhi Muhammed Efendi (Vecdi Gönül Bey’in dedesi), Rıza Paşa, DivrikliAhmedMiktad (Poyraz) Hoca ve Erzincan’ın Son Mevlevî Postnişîni Kemahlı İbrahim Hakkı Efendi. Sol tarafta ise ermeni ruhani lideri ve yabancı erkân da resimde dikkat çekmektedir. Bu kıymetli fotoğraf’ın tamamını ve arkasındaki açıklama yazısını tercüme edip kronolojik sırası gelmişken buraya kaydediyoruz;                           

Tarihi Fotoğraftan detay:

Toplu resmin büyütülüp kişi isimlerinin eklenmiş hali yukarıda görülmektedir.[2] Şeyh Hacı Fevzi Efendi yuvarlak daire içerisine alınmış olup,  elini cübbesinin cebine sokmuş veziyette görünüyor.  Bütün tarikat Şeyhlerini (Nakşî, Kadirî ve Mevlevî) birarada gösteren bu fotoğraf çok kıymetlidir. Birlik ve beraberliğimizi  pekiştiren böylesine görüntüler günümüzde ne yazıkki artık pek görünmez olmuştur.(Fırat Aile Arşivi)

FOTOĞRAFIN ARKASINDAKİ NOTUN TERCÜMESİ

“Bu fotoğraf, Erzincân’da1909(1325 yılına tesâdüf ediyor.) Ta’rîhi’neâ’id 39 senelik bir mâzîdir. O ta’rîhde: İbrâhîmPâşâ, Erzincân’daDördüncü Ordu Müşîri idi. Meşrûtiyyet devrinin ikinci yılına â’iddir. Ordu müşîrinin sağında duran zât, redingotlu, sakâllı zât, Erzincân Mutasarrıfı ŞefîkBeğ olup, sol tarafında duran uzun boylu, başı sarıklı, güler yüzlü zât da peder-i azîzim 1327 (1911)Ta’rîhi’ndevefât eden Şeyh Hâce MehmedSıdkî Efendi olup, ErzincânîKutbü’l-ârifînMerhûmŞeyh MustafâFehmî Efendi’nin (Ta’rîh-i irtihâli 1298) büyük oğlu olup Erzincân’dairtihâl-i dâr-ı bekâ buyurmuş. Şeyh HayyâtVehbî Hazretleri’nin ayakucunda medfûndur. Beyne’l-halk, (Büyük Hoca) diye anılırdı. Onun sağında sakâllı ve sarıklı yaşlı zât, ErzincândaKâdirî Tekkesi Pôst-nişîniErzurûmluŞeyh Muhammed Efendi’dir. (Vecdi Gönül Bey’in Dedesi)

Arka sırada, dahâ solda duran zât, Mevlevî Dergâhı Pôst-nişîniMerhûmKemâhlıHâcîİbrâhîmEfendivedahâ geride, elini cebine sokmuş duran, yüksek sarıklı zât, amucammerhûmü’l-mağfûrŞeyh Ahmed Fevzî Efendi olup Sîvâs Kongresi’nde bulunmuş; Ankara’da Büyük Millet Meclisi’nin Birinci Devresi’ndeErzincânMeb’ûsluğu’na seçilmiş, 1923’de Erzincân’dairtihâl-i dâr-ı bekâbuyurmuşdur. Onun arkasındaki sakâllı muhterem zât da, merhûmYûsufRâşid Efendi’dir. Mutasarrıf Beğ’in(Şefik beğ) solunda, genc, sarıklı zât da Hâce DivrikliMikdâd Efendi’(Divriğili AhmedMikdat POYRAZ )dir.

Grup hâlindeki bu fotoğrafı, 1947 Yılı’nda bana hediyye ve hâtıra olarak irsâl eden zât, Kâdirî Şeyhimerhûm şeyhin oğlu, el-yevmEl-Azîz (Elâzığ)’de Askerî Gedikli Ortaokul Türkçe Öğretmeni Safvet Gönül Beğ’dir.(Vecdi Gönül Bey’in Babası)

(***Sürecek)