2016 yılında hayata geçirilen yarım çalışma ödeneği uygulaması, çalışan annelerin doğum sonrası bebekleriyle daha fazla ilgilenebilmeleri için önemli bir destek sunuyor. Ancak, uygulamanın başladığı yıldan bu yana başvuru sayılarında ciddi bir düşüş gözlemleniyor. 2017 yılında aylık ortalama 1.840 kişiye ulaşan başvuru sayısı, 2024 yılında 710 kişiye kadar geriledi. Peki, bu düşüşün arkasında ne gibi sebepler yatıyor?
Uygulama Bilinmiyor mu?
Uzmanlar, yarım çalışma ödeneği hakkının yeterince bilinmemesinin başvuruların azalmasında önemli bir etken olabileceğini belirtiyor. Özellikle küçük işletmelerde çalışan kadınlar, bu hakkın varlığından haberdar olmayabiliyor. Ayrıca, e-Devlet üzerinden veya İŞKUR’a yapılması gereken başvuru süreçlerinin karmaşıklığı da başvuruları engelleyebiliyor.
Ödenek Tutarı Yetersiz mi?
Yarım çalışma ödeneği, brüt asgari ücretin yarısı kadar ödeniyor. Ancak, özellikle asgari ücretin üzerinde kazanan çalışanlar için bu tutar yetersiz kalabiliyor. Gelir kaybı yaşamak istemeyen çalışanlar, bu haktan yararlanmak yerine tam zamanlı çalışmayı tercih edebiliyor.
İşverenler Engel mi Oluyor?
4857 Sayılı İş Kanunu’na göre, işverenlerin yarım çalışma iznini reddetme hakkı bulunmuyor. Ancak, bazı işverenlerin bu hakkın kullanılmasını dolaylı yollarla engellediği iddiaları da var. Özellikle küçük işletmelerde, işçilerin bu hakkı kullanmaları durumunda işten çıkarılma korkusu yaşadıkları belirtiliyor.
600 Prim Günü Şartı Zorluk mu Çıkarıyor?
Yarım çalışma ödeneği alabilmek için, doğum veya evlat edinme tarihinden önceki son 3 yılda en az 600 prim günü şartı aranıyor. Bu şart, özellikle düzensiz çalışan veya sık iş değiştiren kadınlar için bir engel teşkil edebiliyor.
Çözüm Önerileri Neler?
Uzmanlar, yarım çalışma ödeneği başvurularının artırılması için uygulamanın daha geniş kitlelere duyurulması gerektiğini vurguluyor. Ayrıca, ödenek tutarının gözden geçirilmesi ve başvuru süreçlerinin kolaylaştırılması da öneriler arasında yer alıyor. İşverenlerin bu konuda bilinçlendirilmesi ve denetimlerin artırılması da başvuruların önündeki engellerin kaldırılmasına yardımcı olabilir.
