Demir eksikliği dünyada ve ülkemizde en sık görülen anemi türü olarak biliniyor. Yetersiz ve dengesiz beslenme, vejeteryan diyet uygulayanları, zayıflama amacıyla yapılan operasyonlar, uzamış ishal gibi nedenlerle demirin sindirim sisteminden yeterince emilememesi sonucu yetersiz demir alımına yol açabilir.
Halk arasında kansızlık olarak bilinen demir eksikliği anemisinin görülen en yaygın belirtileri;‘huzursuzluk, dikkat eksikliği, çevreye olan ilgide azalma, düşük çalışma performansı, davranış değişiklikleri, taş, toprak, buz, cam gibi besin değeri olmayan maddelerin yenilmesi, ağız içi ve ciltte değişiklikler, saçlarda kırılma, saç dökülmesi, dudak çevresinde çatlaklar, dilde yanma hissi, tat almada azalma, yutma güçlüğü, kaşık tırnak gibi tırnak değişiklikleri, bacak ağrıları, vücut direncinin azalmasından kaynaklı artmış enfeksiyon sıklığı’ gibi bir çok belirti ve bulgu demir eksikliğine bağlı olarak gelişir.
Yorgunluk ve halsizlik
Kuru ve soluk cilt
Baş dönmesi
Baş ağrısı
Dikkat dağınıklığı
Unutkanlık
Sinirlilik
Nefes darlığı
Kalp çarpıntısı
İştahsızlık
Saç dökülmesi
Tırnak kırılmaları
Kulak çınlaması
Düşük bağışıklık sistemi
Diş eti ve ağız hassasiyeti
Depresyon
El ve ayaklarda karıncalanma veya uyuşma
Sürekli üşüme
Devamlı uyku hali
Toprak yeme isteği
Demir Eksikliği Hangi Organlara Zarar Verir?
Demir, vücutta çeşitli organ ve sistemlerde önemli rol oynayan bir mineraldir. Eksikliği durumunda bu organ ve sistemlerde çeşitli zararlar ve sorunlar meydana gelir.
Beyin ve Sinir Sistemi: Demir, beyin fonksiyonların düzgün bir şekilde çalışmasına yardımcı olan minerallerden birisidir. Kanda demir eksikliğinin zararları arasında beyinin düzgün çalışmaması yer alır. Bu yüzden hafıza kaybı, konsantrasyon zorluğu, zihinsel bulanıklık gibi problemlerle karşılaşılabilir.
Üreme Organları: Kadınlarda demir eksikliği adet döngüsünün olumsuz etkilenmesine neden olur. Ayrıca hamilelik döneminde bebek gelişimini olumsuz etkileyecek şekilde tetikler.
Kalp: Vücuttaki dokulara oksijen taşıyan demirin eksikliği kalbe zarar verir. Kalp fonksiyonlarında bozulma,kalbin hızlı atmasıve hatta kalp yetmezliği görülmesi olasıdır.
Demir Eksikliği Zararlarının Yol Açtığı Hastalıklar
Kanda demir eksikliğinin zararları çeşitli hastalıklara neden olabilir. Bu hastalıklar arasında en yaygını ise anemidir. Anemi, kırmızı kan hücrelerinin veya hemoglobin seviyelerinin düşük olmasına verilen isimdir.
Demir minerali vücutta eksik olduğu zamanda kişinin bağışıklığı olumsuz etkilenir. Bağışıklığı düşük olan kişiler de enfeksiyonlara direnç gösteremeyeceğinden birçok hastalığa hemen yakalanabilir.
Yetersiz demir seviyesi kişinin sürekli yorgun ve enerjisiz olmasına yol açar. Böyle bir durumda da kişinin halsiz ve hasta hissedebilir. Böylelikle kişinin bağışıklığı düşer ve çeşitli hastalıklara yakalanması kolaylaşır. Bağırsaklarda yeterli demir düzgün emilmediğinde gastrointestinal gibi sindirim sistemi hastalıklarına neden olur.
Aşırı yorgunluk
Yorgunluk ve halsizlik demir eksikliğinde görülen en yaygın belirtidir. Yorgunluğun ana nedeni vücudun oksijenin vücutta taşınmasına yardımcı olan hemoglobin proteinini yapmak için ihtiyaç duyduğu demirin bulunmuyor olmasıdır. Hemoglobin yeterli olmadığında az ulaşan oksijen enerji kaybına neden olur.
Cilt renginde solukluk
Kana kırmızı rengini veren hemoglobin, vücutta demir eksikliği söz konusu olunca kana kırmızı rengi olması gerektiği şekilde veremez. Bu da cilt renginde solmaya neden olur.
Nefes darlığı
Nefes darlığı demir eksikliğinin yaygın belirtilerindendir. Vücutta oksijen kaslara ve dokulara etkili şekilde taşınamaz. Vücutta oksijenin yeterli olmadığı demir eksikliğinde, herhangi bir aktivite esnasında vücut daha fazla oksijen almaya çalışır ve bu daha hızlı nefes alıp vermeye neden olur. Sonuç olarak da nefes darlığı ortaya çıkar.
Kalp çarpıntısı
Demir eksikliğinde düşük hemoglobin seviyeleri kalbin oksijen taşımak için daha fazla çalışmasına neden olur. Bu düzensiz kalp atışları ve kalbin daha hızlı atmasına neden olur.
El ve ayaklarda soğuma
Demir eksikliği nedeniyle el ve ayaklara daha az oksijen taşınır. Bu da el ve ayaklarda soğumaya ve üşümeye neden olur.
Baş dönmesi ve denge kaybı
Vücut demir yoksunluğu yaşadığında kas güçsüzlüğüne, yorgunluğa ve odaklanamamaya neden olabilir, bu da dik durabilmeyi zorlaştırabileceği için denge kaybı ve baş dönmesi görülür.
Baş ağrısı
Demir eksikliğinde değişen dopamin ve östrojen seviyeleri baş ağrısı ile ilişkilidir.
Kulak çınlaması
Yeterli demir olmadığında vücudun atardamarları daha fazla kan sağlamak için daha fazla pompalamak zorunda kalır. Kulaklar kan akışındaki değişikliklere karşı çok hassas olduğundan bu hissedilebilir. Bazı durumlarda, bu durum pulsatil kulak çınlaması olarak bilinen kalp atışının nabzına benzeyebilir.
Ağız ve dilde iltihaplanma
Demir eksikliğinde, dilde iltihaplanmaya bağlı şişme, yara oluşması, ağız kuruması, ağız köşelerinde çatlaklar meydana gelebilir.
Odaklanmada zorluk
Demir kaslara ve beyne oksijen taşır ve hem zihinsel hem de fiziksel performans için çok önemlidir. Düşük demir seviyeleri odaklanma eksikliğine, sinirliliğin artmasına ve dayanıklılığın azalmasına neden olabilir.
Tırnakların kırılgan hale gelmesi
Tırnak plağının kaşık şeklini alması, tırnakların kolayca çatlaması ve kırılması da demir eksikliğinin bir başka belirtisidir. Vücutta ki demir eksikliği giderildiğinde genelde bu semptom düzeliyor olur.
El ve ayaklarda karıncalanma
Demir seviyesi düşük olduğunda kemik iliği yeterli miktarda kırmızı kan hücresi üretemez, bu da kan hacminin düşük olmasına ve dokulara kan akışının azalmasına neden olur. Ellerinize ve ayaklarınıza kan akışının azalması da karıncalanma hissi yaratır.
Tuhaf yeme isteklerinin ortaya çıkması
Demir eksikliği belirtisi görülen kişilerde normalde tüketilmeyen hatta yiyecek dahi olmayan bazı nesnelere karşı yeme isteği ortaya çıkar. Hamilelik sırasında daha belirgin olmakla birlikte, buz, kil ve tebeşir gibi şeyleri yemek isteyebilir.
Saç dökülmesi
Saç büyümesi hücrelerin kullanabildiği oksijen miktarı ile ilişkilidir. Kuru saçlar, saçların zayıflaması ve dökülmesi demir eksikliğinde görülen belirtilerdendir.
Uyku bozukluğu
Vücutta demir eksik olduğunda uyku da dahil olmak üzere günlük rutinleri için gerekli olan önemli hormonları üretemez. Herhangi bir hormon veya besin eksikliği, uykusuzluk da dahil olmak üzere uyku bozukluklarına ve rahatsızlıklara neden olabilir. Demir eksikliğiniz varsa uyku düzeninizde değişiklikler fark edebilirsiniz.
Morarmalar
Demir eksikliği anemisinde kemik iliği demirden yoksun olunca, yeterince kırmızı kan hücresi üretemez. Ayrıca trombosit üretiminde de azalma olabilir. Trombositler kanın pıhtılaşmasına önemli rol oynar, dolayısıyla trombositlerdeki azalma morarmaların artmasına neden olur.
Huzursuz bacak sendromu
Demir eksikliği bulunan kişilerde dinlenme esnasında bacakların hareket etmesi ile ilgili güçlü bir dürtü olan huzursuz bacak sendromu görülebilmektedir.
Depresyon
Yorgunluk ve halsizlik kişinin modunu düşürüp, ister istemez üzüntü hissine kapılmasına neden olur. Ayrıca aneminin neden olduğu beyindeki oksijen eksikliği, beynin fonksiyonlarını etkileyebilir ve ruh hali bozukluklarına ve depresyona yol açabilir.
Kaynak; www.memorial.com.tr - www.gophastanesi.com.tr - www.turkiyehastanesi.com/tr- www.medicalpark.com.tr