Son yıllarda dünya çapında görülen bazı zoonotik hastalıkların ardında, hayvanlardan insanlara bulaşan virüsler ve bakteriler yer alıyor. Bunlardan biri de "Tavşan Ateşi" olarak bilinen tularemi hastalığı. Tularemi, Francisella tularensis adlı bakterinin neden olduğu, hayvanlardan insanlara geçen ve genellikle ateşle seyreden ciddi bir enfeksiyondur. Çoğunlukla küçük memeliler ve eklem bacaklılar, yani tavşanlar, kemirgenler ve keneler gibi hayvanlardan bulaşır.
Tularemi nedir?
Tularemi, Francisella tularensis bakterisinin neden olduğu, çoğunlukla hayvanlardan insanlara bulaşan nadir fakat oldukça bulaşıcı bir hastalıktır. Genellikle kırsal alanlarda görülen bu hastalık, cilt, gözler, akciğerler, boğaz ve lenf bezleri gibi vücudun çeşitli bölgelerinde enfeksiyonlar oluşturabilir. Bunun yanı sıra, tularemiye yol açan bakteriler, enfekte olmuş hayvanların ısırıkları ya da teması yoluyla insanlara geçer.
Tularemiye yakalanan kişiler, vakit kaybetmeden antibiyotik tedavisine başlanmazsa hastalık daha ciddi komplikasyonlara yol açabilir. Bu nedenle hastalığın belirtilerini doğru bir şekilde tanımak oldukça önemlidir.
Tularemi belirtileri neler?
Tularemi, vücudun hangi bölgesine etki ederse etsin, genellikle şu belirtileri gösterir:
- Ateş
- Lenf bezlerinde şişme
- Gözlerde iltihaplanma ve sulanma
- Boğaz ağrısı
- Öksürük
- İshal, mide bulantısı ve kusma
- Karın ağrısı
- Nefes darlığı
- Kas ağrıları
- Bilinç bulanıklığı
- Işığa duyarlılık
- Gözde açık yara (kornea ülseri)
Tulareminin belirtisi, enfeksiyonun vücutta hangi alanda yayıldığına bağlı olarak değişebilir. Örneğin, oküloglandüler tularemi durumunda gözler etkilenirken, pnömonik tularemi adı verilen türde zatürre benzeri semptomlar gözlemlenebilir.
Tularemi neden olur?
Tularemi, Francisella tularensis bakterisinin insanlara hayvanlar ve böcekler aracılığıyla geçmesiyle oluşur. Bu bakteriler, enfekte tavşanlar, kemirgenler, geyik sinekleri ve keneler gibi hayvanlar tarafından taşınır. Ayrıca, kontamine olmuş yiyecekler veya sular yoluyla da insanlara bulaşabilir.
Hastalık daha çok kırsal alanlarda, doğal yaşamla iç içe yaşayan kişilerde ve özellikle hayvanlarla yakın temasta olanlarda görülür. Tularemiye yakalanan kişilerin çoğu, enfekte olmuş hayvanlar ya da böceklerle doğrudan temas etmişlerdir. Bağışıklık sistemi zayıf olan bireyler de bu hastalık açısından daha büyük risk altındadır.
Tularemi çeşitleri nelerdir?
Tulareminin belirtileri ve enfeksiyonun hangi bölgeyi etkilediğine göre birkaç farklı türü bulunur:
- Ülseroglandüler tularemi: En sık görülen türdür ve cilt ile lenf bezlerini etkiler.
- Glandüler tularemi: Sadece lenf bezlerini etkiler.
- Oküloglandüler tularemi: Gözleri etkileyen türdür, kontamine su veya vücut sıvıları yoluyla bulaşır.
- Orofaringeal tularemi: Kirlenmiş besinler veya su içmekten kaynaklanır, boğaz ağrısı ve bazen gastrointestinal semptomlar yapar.
- Pnömonik tularemi: Zatürre benzeri semptomlar gösterir ve oldukça tehlikelidir.
- Tifo tularemi: Yüksek ateşle seyreden ve vücudun birçok bölgesini etkileyen bir türdür.
Tularemi nasıl teşhis edilir?
Tularemi, klinik muayene ve belirti değerlendirmesinin ardından bazı testlerle kesin olarak teşhis edilebilir. Bunlar şunlardır:
- Kan tahlili: Enfeksiyon varlığını gösterir.
- Biyopsi ve sürüntü testleri: Enfekte bölgeden alınan örneklerle bakterinin varlığı doğrulanabilir.
- Göğüs röntgeni: Pnömonik tularemi tanısı için gerekebilir.
Tularemi nasıl tedavi edilir?
Tularemi tedavisinin temel yöntemi, geniş spektrumlu antibiyotik kullanımıdır. Bu antibiyotikler, genellikle streptomisin veya gentamisin gibi enjeksiyonla verilen ilaçlardır. Erken dönemde tedaviye başlanmazsa, hastalık ciddi komplikasyonlara yol açabilir. Pnömonik tularemi gibi şiddetli vakalar, özellikle solunum güçlüğü ve zatürre gibi belirtiler gösterdiğinde acil müdahale gerektirir.
Tedavi edilmediği takdirde tularemi, organ iltihaplarına, kalp enfeksiyonlarına ve hatta ölüme yol açabilir. Bu yüzden belirtiler başladığında vakit kaybetmeden bir sağlık kuruluşuna başvurmak büyük önem taşır.
