Mezarlık alanlarının oluşması defin geleneği ile başlamıştır. Aslında ölülerin gömüldüğü özel alanların olması durumu daha çok yerleşik toplumlarda görülüyor. Ancak kaynaklara göre göçebelerin de geçici olarak kaldıkları arazilerde belli alanları bu amaçla kullandıkları görülüyor. Mezarların başlarına binlerce yıl önce ölen kişinin belli olması amacıyla sadece mezar taşı koyuluyordu. Ancak zaman içerisinde çeşitli mezarlar yapılmaya başlandı.
Mezarların daha çok toprak üstünde kalan kısmı önem taşır ve ziyaret edilebilmesi için üzerinde ait olduğu kişiyi belirleyen bir görüntüye ihtiyaç vardır. Dayanıklılığından dolayı da genellikle taş kullanılmıştır.
Çin kaynaklarına göre, Türkler, kabir üzerine bir bina resmi ve onun kimliğini bildiren işaretler çiziyorlardı. Mezarın üstüne çadır kurulması ve ölünün hayatta iken öldürdüğü kişi sayısınca balbal dikilmesi de gelenekti. İslamiyet’in kabulünden sonra Türklerin mezarlarında çadırlar kümbet, balballar âbidevî mezar taşları görülüyor.
Hz. Muhammed’in mezarına kim taş dikmiştir?
Osman b. Maz’un’un Hz. Peygamber’in mezarının tanınması için kabrinin başına taş diktiği ve onun vefatından sonra bazı sahâbî ve tâbiîn mezarlarının üzerine kubbe adı verilen çadır kurulduğu biliniyor.
İslam şehirlerinde mezarlıklar nerede olur?
İslâm şehirlerinde mezarlıklar genellikle yerleşim alanlarının dışına konumlandırılmıştır. Ancak önceleri dışarıda kalan bu yerler şehirler genişleyince şehirlerin içinde kalmıştır. Ayrıca yerleşme merkezlerinin içinde veya dışında ve cami, tekke, türbe gibi yapıların bitişiğinde küçük mezarlıklar yer almaktadır.
Mezar taşlarının mimari açıdan önemi
Mezarlıklar mimari ve hat sanatının gelişimi konusunda zengin örnekler sunar. Mezar taşları sonra ki yıllarda araştırma yapan kişiler için oldukça önemli. Özellikle diğer İslâm ülkelerinde benzeri görülmeyen Anadolu’daki tarihî mezarlıklar, Türk süsleme sanatları ve edebiyat tarihi açısından da önemli belgeler içermektedir.
Mezar taşlarının önemi ne ve neden mermerden, granitten yapılıyor?
Mezar taşı yapılırken en önemli unsur amaca uygun olmasıdır. Mezar taşının amacı pek tabii ölen kişinin kimliğinin belli olması ve ziyaretçilerinin onu kolayca bulup ziyaret etmesidir. Ancak mezar ziyaretlerinin artması, mezarlıkların kalabalık hale gelmesiyle dayanıklı ve güvenilir olması oldukça önemli.
Mermer mezarlar en çok tercih edilen modeller. Binlerce yıl önce de düşünüldüğü gibi mezar yaparken dayanıklılığı düşünüldüğünden mermer veya granit tercih ediliyor. Olumsuz hava koşullarına ve geçen yıllara en çok dayanan taş mermer olduğundan mezar yaparken mermer tercih ediliyor. Onun dışında görselliği ve şıklığı önemseyen kişiler mezar yapılırken çeşitli tasarımlara başvurabiliyor.
Lüks mezarların İslamiyet’teki yeri nedir?
İslami kaynaklara göre mezarlar, kaybolmalarını önlemek üzere, gösteriş ve israftan uzak kalarak kabir yapılması uygundur.