Dünden bugüne hem olumlu hem olumsuz özellikleriyle var olan Haşhaş ülkeler arasında her zaman krize neden oldu. Bağımlılık yapıcı özelliği nedeniyle haşhaş bitkisinin üretimi krize dönüştürmesi sonucu üretimine yasak ve kısıtlamalar bile getirildi.
Haşhaş üretimi nedeniyle ABD ile özellikle 1970-1974 yılları arasında sık sık karşı karşıya gelen Türkiye’nin zamanla afyon pazarının büyük bir oranına sahip olması yasadışı uyuşturucunun kaynağı olarak görülmesine neden olmuş ve suçlamaların odağı olan Türk hükümeti 26/06/1971 tarih ve 7/2654 sayılı Bakanlar Kurulu kararıyla haşhaş ekimine yasak getirmişti. Fakat bu yasak, 1974 yılına kadar devam etti. Hal böyle olunca ekonomik zararlara uğrayan ülkemizde konu üzerine binlerce araştırma ve incelemeler yapılmış. Araştırma sonuçlarına bakıldığında ekonomik boyutun yanında siyasi, toplumsal boyutlarında ortaya çıkması haşhaşı oldukça önemli hale getirmişti. Peki nedir bu haşhaş bitkisi, ne için kullanılır dersiniz?
Milattan 5 bin yıl önce, Sümerlerin lisanında haşhaşın mevcudiyetine dair deliller mevcuttur. Asuri kabartmalarında da haşhaş resimleri görülmektedir. Tohumları çok yağlıdır ve yağı çıkarılarak yiyecek ve başka şeylerde kullanılır. Tohumları barındıran etli çeperi çizilince, süt gibi bir sıvı sızar, havaya değince yavaş yavaş katılaşarak esmer bir renk alır. Buna Afyon Sakızı denir. Çoğu analjezik narkotiklerin (uyuşturucuların) kaynağı olan afyon sakızının muhtevasında başlıca morfin, kodein, noskapin, papaverin, tebain ve mekanik asit bulunur. Bunun için Türkiye'de haşhaşın ekimi ve alımı, devlet kontrolü ve izni altındadır. Yıllık 12.000 ton kadar haşhaş ekimi yapılır. Bunun büyük bir bölümü Afyon ili sınırları içindedir.
Bu yasak ve kısıtlamalara neden ne olabilir?
Dolayısıyla bu çalışma 1970-1974 yılları arasında Türkiye ile ABD arasında gerginliğe yol açan haşhaş krizini; Türk dış politikası açısından iç ve dış dinamiklerle değerlendirmekle birlikte, kriz yönetimi açısından analiz etmeyi amaçlamaktadır. Betimleyici bir metodun kullanıldığı çalışmada, Türkiye’nin önemli bir meselesine dönüşen haşhaş krizinin; liderler, kurumlar, algı yönetimi ve egemenlik sorunu bağlamında nasıl değerlendirilebileceği araştırılmaktadır. Ulaşılan başlıca sonuç; haşhaş krizinin ekonomik boyutunun yanında siyasi ve toplumsal bir boyutu olduğudur. ABD yönetiminin haşhaşın yasaklanmasına dair verdiği demeçler Türk hükümetini baskı altına alarak siyasi bir krizin yaşanmasına neden olmuştur. Yasakla ilerleyen evrede çiftçiler mağdur olmuş, ekonomik açıdan bir kayıp yaşanmıştır. ABD süreci çeşitli manipülatif yollarla, sadece Türkiye üzerinde baskı kurarak ve tehditkâr bir şekilde yönetmiştir. Türkiye ise krizi savunmacı ve tırmandıran bir anlayış ile müzakereye açık bir şekilde yöneterek başarılı bir kriz yönetimi anlayışı gerçekleştirmiştir.
Haşhaş yemek faydalı mi?
Bu tohumlar, kalsiyum ve demir gibi önemli mineraller içerir. Kalsiyum, sağlıklı kemik ve diş yapısını desteklerken, demir, enerji üretimi ve oksijen taşıma yeteneği için önemlidir. 3. Haşhaş tohumları, omega-3 ve omega-6 yağ asitleri gibi sağlıklı yağlar içerir.
Aşırı tüketiminde ne olur?
Haşhaş, aşırı tüketildiğinde vücutta olumsuz etkilere neden olabilir. Alerjik reaksiyonlar, kaşıntı, kusma ve cilt döküntüleri gibi belirtilerle kendini gösterebilir. Ayrıca, lif açısından zengin olması sebebiyle sindirim sisteminde problemlere yol açabilir.
