Hizmet faaliyetleri 2023 yılı birinci çeyreğinde %12,4 arttı.
GSYH'yi oluşturan faaliyetler incelendiğinde; 2023 yılı birinci çeyreğinde bir önceki yıla göre zincirlenmiş hacim endeksi olarak; hizmetler %12,4, mesleki, idari ve destek hizmet faaliyetleri %12,0, finans ve sigorta faaliyetleri %11,2, bilgi ve iletişim faaliyetleri %8,1, diğer hizmet faaliyetleri %7,8, inşaat %5,1, kamu yönetimi, eğitim, insan sağlığı ve sosyal hizmet faaliyetleri %3,6 ve gayrimenkul faaliyetleri %1,4 arttı. Tarım sektörü %3,8, sanayi ise %0,7 azaldı.
GSYH nedir?
Gayri safi yurtiçi hasıla (GSYİH), bir ülke veya ülkeler tarafından belirli bir zaman diliminde üretilen ve satılan tüm nihai malların ve hizmetlerin piyasa değeri’nin parasal bir ölçü’südür. GSYİH, çoğunlukla tek bir ülkenin hükümeti tarafından ekonomik sağlığını ölçmek için kullanılır. Karmaşık ve sübjektif doğası nedeniyle, bu ölçü genellikle güvenilir bir gösterge olarak kabul edilmeden önce gözden geçirilir. Bununla birlikte, Kişi başına düşen GSYİH (nominal), ülkelerin yaşam maliyeti ve enflasyon oranları’ndaki farklılıkları yansıtmaz; bu nedenle, satın alma gücü paritesine (SAGP) göre kişi başına düşen GSYİH tabanını kullanmak, ülkeler arasındaki yaşam standartları‘nı karşılaştırmada daha yararlı olabilirken, nominal GSYİH uluslararası pazarda ulusal ekonomileri karşılaştırırken daha yararlı olabilir.
Toplam GSYİH, ekonominin her bir endüstrisinin veya sektörünün katkısına da bölünebilir. GSYİH'nın bölgenin toplam nüfusuna oranı, kişi başına düşen GSYİH'dır (Ortalama Yaşam Standardı olarak da adlandırılır). Bu tanımda belli bir zaman; bir ay, üç ay ya da bir yıl olabilir. GSYİH genellikle bir yıl için ele alınır. Nihai mal ve hizmetler ise, üretilen toplam mal ve hizmetlerden üretim için kullanılan ara mallar düşüldükten sonra geriye kalan değerdir.
GSYİH verilerini bulmak için şu formül uygulanır: GSYİH = Tüketim + Yatırım + devlet harcamaları + (ihracat – ithalat) GSYİH’den amortismanlar (sermayenin aşınma ve eskime payı) çıkarıldığı zaman safi yurt içi hasıla elde edilir.
“Gayrisafi”, sermaye stoğuna amortismanın eklenmiş olduğunu ifade eder. Safi yurt içi hasıladan dolaylı vergiler çıkıp sübvansiyonlar eklendiği zaman yurt içi gelir elde edilir. Yurt içi gelire, net dış dünya faktör gelirleri eklendiği zaman millî gelir elde edilir. Millî gelire, transfer ödemeleri eklenip kurumlar vergisi, dağıtılmayan kurum kârları ve sosyal sigortalar kesenekleri çıkarıldığı zaman kişisel gelir elde edilir. Kişisel gelirden, kişisel gelir vergisi çıkarıldığında da harcanabilir kişisel gelir elde edilir.
Yukarıdaki eşitlikte, tüketim ve yatırım, nihai mal ve hizmetler için yapılan harcamalardır. Eşitliğin ihracat eksi ithalat kısmı ise harcamaların yurt içinde üretilmemiş kısmını (ithalat) düşüp yurt içi üretimin içeride tüketilmemiş kısmını (ihracat) eklemek suretiyle dengeler. İktisatçılar (Keynes’ten bu yana), genel tüketim kavramını, özel tüketim ve kamu sektörü tüketimi olmak üzere ikiye bölmeyi tercih etmişlerdir.
Bu nedenle GSYİH şu şekilde ifade edilir.
GSYİH = özel tüketim + yatırım + devlet harcamaları + net ihracat Ya da basitçe GSYİH=T+D+Y+X-M (X-M, ihracat eksi ithalatı ifade eder).
