Dünden bugüne aydınlatmaya olan ihtiyacımız hiç değişmedi; sadece şekil değiştirdi. Henüz elektriğin olmadığı zamanlarda aydınlanma ihtiyacıyla geliştirilen gaz lambalarından, farklı ihtiyaçlara özel çözümler sunan aydınlatma sistemlerine hızlıca geçiş yaptık. Elektriğin bulunmasından önce aydınlatma ihtiyacı ateş, kandil, meşale, mum, gaz lambası ile sağlanırken, elektriğin icadından sonra akkor ampullerin kullanımıyla başlayan süreç LED‘lerin aydınlatma maksatlı kullanımına kadar ilerlemiştir.
Ateş (M.Ö. 1,5 Milyon) geçmişte insanlar tarafından yemek pişirmek ve alet yapmak için kullanılan ateş, ilk yapay ışık kaynağıdır.
Kandil (M.Ö. 20.000) İçerisinde sıvı bir yağ ve fitil bulunan kaplar binlerce yıl önce aydınlatma amacıyla kullanılmaya başlanmıştır. İlk kandiller, yassı taş kaselerden yapılmıştır ve içerisinde hayvansal yağlar kullanılmıştır.
Meşale (M.Ö. 1.300) İlk insanlar ateşi kullanmaya başladığında yeni kullanım alanları bulmaya çalışıyordu. Bunlardan bir tanesi de ateşi taşınabilir hale getiren meşaledir.
Mum (M.Ö. 500) Yavaş yanan bir madde ve fitilden oluşan mumlar, ateşin kontrolünü sağlayarak medeniyetin gelişimine önemli katkılar sağlamıştır.
Gaz Lambası (1790) İngiltere’de geliştirilen ve aydınlatma olarak yanıcı gaz kullanan lambalar hızla yaygınlaşmıştır. O dönemde çeşitli gaz türleri denenmiş, en etkili gaz olarak kömür gazına karar verilmiştir.
Akkor Ampul (1879) Elektriğin keşfinden sonra elektrik akımı uygulandığında ışık yayan ampuller bulunmuştur. Ampullerin içinde filaman denilen ince bir tel vardır ve bu telden elektrik akımı geçtiğinde ısınarak ışık yaymaya başlar.
Floresan Lamba (1935) Floresan lamba, düşük basınçlı civa buharlı bir tür gaz deşarjlı lambadır. Elektrik akımı kullanılarak lamba içerisindeki civa buharı tetiklenir ve ışık elde edilir. Floresan lambalar, akkor telli ampullere göre daha az enerji harcar.
Halojen Lamba (1960) Halojen lamba, halojen gazı içerir ve akkor lambaların gelişmiş bir türüdür. Halojen lamba içerisinde tungsten metalinden yapılmış bir filaman bulunur. Halojen gazı, filamanın daha yüksek sıcaklıklara ulaşmasını mümkün hale getirerek yüksek ışık verimi elde edilmesini mümkün kılar.
LED Lamba (2006) LED lamba, ışık kaynağı olarak LED’leri kullanan katı hal lambasıdır. LED’lerin icadı çok daha önceleri olsa da aydınlatma maksatlı kullanımı mavi ışık yayan diyotların keşfiyle başlamıştır. LED’lerin ışık parlaklığı akkor, floresan ve halojen lambalarla karşılaştırıldığında çok daha yüksektir.
Günümüzde, LED teknolojisi ile ilgili araştırmalar halen devam ediyor. Teknolojik gelişmelerle birlikte LED’lerin verimliliği artıyor, ömrü uzuyor ve maliyeti düşüyor. Bu da onların küçük, orta ve büyük ölçekli pek çok projede kullanılmasını sağlıyor.
Kaynak; https://aydinlatma.org/
