Yapay zeka artık korkutucu olmaya başladı. Diyelim bir yerde Türkçe konuşuyorsunuz ve başka dilleri bilmiyorsunuz.
Yapay zekaya konuşmanızı yani ses kaydınızı yükleyerek sesinizi klonlayabiliyor ve 5 farklı dile çevirebiliyorsunuz. bu sadece yapay zekayla yapabileceklerinizin sadece tek örneği. Oldukça muhteşem ve kolaylık sunuyor gibi görünen yapay zeka aslında binlerce tehlikenin önüne açarak bizi berbat bir dünyaya sürüklüyor. Aslında bu konuyu yıllar evvel ince ayrıntısına kadar bizlere anlatmaya çalışan bir film vardı, adı ise Matrix'di. Filmi izleyerek ve filmin kodlarını çözerek dahi burnumuzun dibine kadar gelen tehlikeyi anlamlandırabilirsiniz. öncelikle hala ne olduğunu kavrayamayanlar için yapay zekanın ne olduğunu tanımlayalım.
Nedir bu yapay zeka?
İngilizcede “Artificial Intelligence” tanımlamasının Türkçe tercümesi şeklinde kullanılan yapay zeka terimi, teknoloji dünyasında da “AI” şeklinde kullanılan bir kısaltma ile tarif edilir. En kısa açıklaması ise “insan beyninin ve düşünme sisteminin taklit edilmesi” şeklinde tanımlanabilir. Bu tanımı biraz daha sade bir hale getirmek gerekirse; “bir bilgisayar programının insan gibi düşünebilecek şekle getirme” cümlesi tercih edilebilir.
Yapay zeka ile alakalı araştırmalar yapılırken çoğu zaman “makine öğrenmesi” ya da “derin öğrenme” gibi tanımlarla karşılaşmak mümkündür. Bu tanımlar, isimlerinden dolayı yapay zeka ile ilişki içinde olsa da konuya yabancı kişiler çoğu zaman bu tanımları farklı teknolojiler zanneder.
Aslına yapay zeka asıl teknolojinin ismidir. İngilizcede “Machine Learning” şeklinde tanımlanan makine öğrenmesi de yapay zekayı oluşturan temel unsurlar arasında yer alır. Aynı zamanda İngilizcede “Deep Learning” olarak ifade edilen ve Türkçeye “derin öğrenme” şeklinde tercüme edilen teknoloji ise makine öğrenme sinin temel unsurları arasındadır.
Nasıl çalışıyor?
Yapay zekayı tanımanın en iyi ve kolay yolu, onun yapabildiklerini, insanların hem yetileri hem de hareketleri ile karşılaştırmaktır. Evrende bilinen en zeki canlı şüphesiz insandır. Yapay zeka da insanı taklit edip çalışır. Bilgisayar bilimleri içinde son derece geniş bir alana sahip bu yazılımı sıradan yazılım çeşitlerinden ayıran temel özellik ise insan zekasını neredeyse birebir şekilde taklit etme özelliğidir.
Günümüzde yalnızca gelişmiş bir yazılım özelliği olarak sınıflandırılan yapay zeka üzerinde önem arz eden birtakım geliştirme çalışmaları yapılır. Gelecek dönemlerde tıpkı insan beyni gibi direkt olarak bir donanıma sahip olan altyapıların sağlanması hedeflenir.
Ses tanıma:
Bilgisayarların sesleri tanıyabilmesi için mikrofon ve ses dijital hale getirilerek frekanslar oluşturulur. Söz konusu frekanslardan harfler ya da kelimeler kavranmaya çalışılarak sayılara dönüştürülür. Böylelikle yapay zeka, sesi tanır, anlar ve cevap verir. Yapay zeka ses tanıma özelliğini en iyi Siri, Now, Echo, Cortana kullanmaktadır.
Görüntü işleme:
Kamera ile çekilen görüntüler dijital hale getirilerek piksellere, piksellerde koda dönüştürülür. Bu kodları yapay zeka algoritmaları yorumlar. Görüntü işlemeye en güzel örnek sürücüsüz (otonom) araçlardır.
Doğal dil (lisan) işleme
Yapay zekanın en zorlu alanlarından biridir. İnsan ve bilgisayar etkileşimini maksimum seviyeye çıkarmak ya da farklı dilde konuşan kişiler arasındaki iletişimi güçlendirmek için çözümler üretir. Doğal dil işlemede; derin öğrenme, makine öğrenmesi (machine learning), istatiksel analiz ve kural tabanlı yaklaşımlar kullanılır.
Yazım hatalarının düzeltilmesinden, otomatik çeviri sistemlerine, dil öğrenimi uygulamalarından kişisel asistan uygulamalarına kadar doğal dil işleme kullanılmaktadır. Doğal dil işlemeye örnek olarak Google, Yandex, Siri, Google Asistan verilebilir.
Muhakeme:
Muhakeme, birbirine karşı savları olan iki tarafı dinleyerek bir yargıya varmaktır. Yapay zeka, muhakeme özelliği sayesinde mevcut verileri kullanarak çeşitli algoritmalar oluşturur ve en rasyonel kararı verebilir. Örneğin; Bir mahkeme hakiminin delilleri inceledikten ve tarafları dinledikten sonra suçlu ve suçsuzu ayırt etmesi gibi yapay zeka da muhakeme özelliği sayesinde suçluyu ve suçsuzu ayırt edilebilmektedir.
Günlük hayatta kullanım alanları bakın nereler
• Siber güvenlik ve savunma sanayi
• Sesli asistanlar
• Dil çevirileri
• Öneri sistemleri
• Navigasyon
• Sosyal güvenlik
• Sağlık hizmetleri
• e-Ticaret
• Yardımcı robot uygulamaları
Yapay Zekanın vereceği zararlar
Otomasyon kaynaklı işsizlik oranının artması
Duygusuzluğun artması
İnsanın tembelleşmesi
Bilgi, insanın önüne hazır geldikçe proaktifliğin, cesaret ve yaratıcılığın azalması
Daha çok şey, yapay zekâ tarafından yapıldıkça ve yönetildikçe, insanın daha çok makineleşmesi
Etik ve ahlak kayıpları
Gizlilik ihlalleri
Deepfake sorunu
Kötü veya yanlış verilerin neden olduğu algoritmik önyargı
Sosyoekonomik eşitsizlik
Piyasa oynaklığı
Silah otomasyonu
Yapay zeka patlamaya hazır bir bomba niteliğinde
Yapay zekâ daha sofistike ve her yerde bulunur hale geldikçe, mevcut ve gelecekteki tuzaklara karşı uyarı sesleri de yükseliyor. İster belirli işlerin artan otomasyonu, ister modası geçmiş bilgi kaynaklarından kaynaklanan cinsiyet ve ırksal önyargı sorunları, istersek de insan gözetimi olmadan çalışan otonom silahlar olsun risk yükseliyor.
Yıkıcı süper zeka – yani insanlar tarafından yaratılan ama bizim kontrolümüzden kaçarak ortalığı kasıp kavuran yapay zeka – kendi başına ayrı bir kategoride ilerliyor. Yani sürekli ortaya çıkan varoluşsal bir korku kaynağı ile karşı karşıyayız!
Yapay Zeka bize gelecekte neler yapacak?
Önümüzdeki yirmi yılda ekonomik ve üretkenlik artışının ana itici gücü olması bekleniyor.
En büyük örneklerden Microsoft ve Apple farklı projeler üzerinde çalışsalar da, çoğunlukla yapay zeka uygulamaları Cortana ve Siri üzerinde çalışıyorlar. Microsoft’un yapay zeka konumu, bugün mevcut olan en büyük profesyonel iş verilerine erişmesini sağlayan Linkedin’i satın almasıyla değişebilir.
Yaşamı tehdit eden hastalıkların tespiti, birkaç ay boyunca geniş bir alanın hava koşullarının tahmin edilmesi ve insan ırkının dijital işbirlikçisi olması beklenecek.
