II. Kılıçaslan’ın oğlu II. Süleyman Şah’ın oğlu III. Kılıç Arslan'ın (İzettin Kılıç Arslan ) kızı veya torunu Elti Hatun tarafından (H.650/M. 1252) yaptırılan camii oldukça dikkat çeken bir mimariye sahip hatta camiinin girişinde öyle bir çeşme var ki kitabesi derin anlam içeriyor.
Caminin genel mimari durumu
Dikdörtgen planlı harim kısmının üzeri orijinalinde toprak damdır. İç kısımda mihraba paralel iki sıra ikişer paye mevcuttur. Bu payeler harim kısmını üç sahana ayırmaktadır. Pencere kemerleri tuğla. Mihrap; dışarı taşkın mihrap taş işçiliğini gösterir. Mihrap nişi istiridyelidir. Portal; derin olmayan bir niş halindedir. Niş kemeri sivri, iç kemeri ise yuvarlaktır. İç kapı nişi stalaktitledir. Kapı üzerinde kitabesi var. Camiinin kuzeybatı köşesinde sonradan yapılmış ikinci bir kapısı var. Camiye bitişik çeşmesinin nişi stalaktitledir. Kesme taştan yapılmıştır. 1952 yılında Caminin güneybatı köşesine bir minare eklenmiş. Caminin orijinal örtüsü kurşun kaplı kırma çatı ile yapılmış.
Genel olarak sade bir görünüme sahip yapıda süsleme sadece doğu cephede yer alan taç kapıda görülür. İç içe kademelenmiş yuvarlak kemerler ve en dıştaki kemerin profilli bingisi ve mukarnas kavsara, Camiide görülen tek süsleme unsurları. Caminin kuzey tarafında ise bir çeşme bulunmakta. Çeşmenin kitabesi de mevcut.
KİTABELER
Camiinin giriş kısmının üstünde bulunan kitabe metni şu şekilde:
Latin harflerle okunuşu: “emerat bi’imaratihi kerimetü’d-dünya ve’d-din elti Hatun …… bin Süleyman Şah fi şuhuri seneti hamsine ve sittimiyetin.”
Türkçe Anlamı: “Din ve dünya kerimesi Süleyman Şah’ın oğlu …… elti hatun 650 yılında bu camiinin yapımını emretti.”
Çeşmenin Kitabesi ise şu şekildedir:
Latin Harflerle Okunuşu: “ Hazihi’l-‘ayne rahmeten ve ğıyasen şeddetha Kerimetu’d-dini zühran
Fecemi’ul-enami tehdi ileyha’ş-şukra ve rabbu’s-semai ecran.”
Türkçe Anlamı: “Bu çeşme rahmet ve yağmur olsun, dolup taşsın diye kerimetu din tarafından yaptırılmıştır. Bütün mahlukat ona teşekkür etsin. Semanın rabbi ona ecir versin .”
Çeşme ve Camii kitabelerinde elti hatun için “Kerimetu’d-din” lakabı kullanılmıştır. Camii kitabesinde, Camiinin hicri 650/miladi 1252 yılında yapıldığı anlaşılmaktadır. Kitabede geçen Süleyman Şah’ın oğlu ifadesinden Elti Hatun’un Süleyman Şah’ın torunu olduğu anlaşılmaktadır. Metin muhtemelen şu şekildedir: Süleyman Şah’ın oğlu filanın kızı Elti Hatun. Elti Hatunun kimin kızı olduğu kısmı kırık olduğu için kitabeden anlaşılmamaktadır. Bu durumda Süleyman Şah isimli şahsın Selçuklu Hükümdarı II. Kılıçaslan’ın oğlu Süleyman Şah(ö 1204) olması kuvvetle muhtemeldir.
İlçede Camii hakkında yaygın olan bilgiye göre Akkoyunlu hükümdarı Uzun Hasan’ın kız kardeşi elti hatun tarafından yaptırılmış olduğu söylenmekteyse de Camii girişindeki kitabeden anlaşılan bu bilginin tarihi kayıtlara uygun olmadığıdır. Uzun Hasan’ın yaşadığı yıllar(1425-1478) ile Caminin yapılış tarihi arasında yaklaşık 200 yıllık fark vardır.
Son olarak 2014 yılında Malatya vakıflar Bölge Müdürlüğü’nce restorasyonu tamamlanan caminin çevre düzenleme ve peyzaj çalışmaları da İlçe Müftülüğü ve Türkiye Diyanet Vakfı Mazgirt Şubesi’nce yaptırılmıştır.
Kaynak; http://www.tunceli.gov.tr/
