Vegan içerikli ürünleri araştırmanın vakti sizce de gelmedi mi?
Satış pazarında müthiş bir payı olan kozmetik dünyasının bilmediğiniz yüzü sizi dehşete düşürecek. İçeriği hakkında hiçbir bilgi sahibi olmadan sırf imajı olan bir marka diye tonlarca para döküp aldığımız bazı kozmetik markalarının hayvan katili oldukları yadsınamaz bir gerçek.
Aslında bu konuda tüketici olarak hassasiyet göstermemiz sessiz dostlarımıza olan borcumuz. Hayvanlara zarar vermeden üretilen kozmetik ürünlerle güzel ve şık görünmeniz mümkün. Vegan kozmetik markaları ve ürünleri sayesinde hayvanlara zarar vermeden güzelleşebilirsiniz. Son yıllarda değişen tüketici davranışları ile birlikte, artık kullanıcılar vegan ürünler konusunda çok daha bilinçli. Hayvanlara zarar vermeden üretilen vegan kozmetikler tüketiciler tarafından yoğun ilgi görüyor. Peki vegan kozmetik tam olarak ne anlama geliyor? Türkiye’de üretim yapan vegan kozmetik markaları var mı? Vegan kozmetikle ilgili merak ettiğiniz detayları bu yazımızda derledik…
Vegan Kozmetik Nedir?
Klasikleşmiş kırmızı ruj, yaşlanmayı geciktiren kremler, ışıltılı ojeler üretilirken hayvanların kullanılıyor olabileceği aklınıza gelmiş miydi? Ezilmiş böcekler, köpek balığının karaciğer yağı, balıkların pulları ve aklınıza gelmeyecek hayvansallar kozmetik ürünleri üretilirken kullanılıyor.
Hayvansallar çoğunlukla “doğal olarak üretilmiştir” veya “hayvanlara zarar vermeden üretilmiştir” şeklinde pazarlanarak kozmetik ürünlerin içine koyulsa da bir hayvanı tutsak etmeden veya ona zarar vermeden vücut parçalarını kullanmak mümkün değil. Hayvansallar genellikle yumuşatıcı, emülgatör, yapıştırıcı, renklendirici, yoğunlaştırıcı, kıvam düzenleyici gibi nedenlerle kozmetik ürünlere eklenebiliyor. Ucuz bir hammadde sayılması, kolay ulaşılabilir olması gibi nedenlerle hayvan bedeni parçaları veya vücut salgıları ürünlerin içeriklerine katılabiliyor.
Ancak talep edilen ürünleri üretmek için ürünlerin kalite ve performansından ödün vermeden, hayvan zulmü içeren bileşenlere ihtiyaç duyulmadan üretilen tamamen bitkisel veya sentetik alternatifler var. Yani kısacası vegan ürünler üretmek mümkün.
Vegan kozmetik, hayvansal olan hiçbir ürün içermeyen kozmetik ürünlerini ifade ediyor. Bu alanda faaliyet gösteren markalar, ortaya çıkardıkları ürünlerde hiçbir hayvansal madde kullanmadıkları gibi aynı zamanda bu ürünleri hayvanlar üzerinde de test etmiyor. Veganizm yaklaşımını temel alarak ortaya çıkan bu sektör, özellikle sürdürülebilir kozmetik ve duyarlı tüketim konusuna ilgi duyanlara yönelik olarak hizmet veriyor.
Kozmetik ürünlerde hayvansal bir içeriğin olup olmadığını nasıl anlarız?
öncelikle ürünün içeriğini mutlaka kontrol etmeliyiz fakat kozmetiklerin içerisinde bulunan bu hayvansal içerikler her zaman “içindekiler” etiketine yazılmayabiliyor. Markalar “şirket sırrı” olduğu gerekçesiyle içerik bilgilerini saklayabiliyor. Peki gizlenen veya gizlenmeden kullanılan hayvansal içerikler hangileri?
Balmumu: Arıların petek inşa ederken salgıladıkları, içine larvaların yerleştirildiği ve bal ile polenlerin depolandığı madde balmumudur. İnsanlar tarafından balmumu kovanlardan kesilir ve kozmetikte yumuşatıcı, emülgatör ve koruyucu film katmanı olarak kullanılabilir.
Bal: Bal, çiçek özlerinin arılar tarafından toplanarak, kendilerine kışlık erzak olarak depoladıkları bir arı besinidir. Arıcılar balı kovandan peteği ile keserek çıkarırlar. Bal sonradan peteklerden çıkarılır. Kozmetikte yapıştırıcı, nemlendirici gibi özellikler elde etmek için kullanılır.
Propolis (Arı Tutkalı): Ağaç reçineleri ve arıların sindirim sularının karışımı propolistir. Arılar tarafından küçük çatlakları kapatmak ve kovanı güçlendirmek için yapı malzemesi olarak kullanılır. Propolis kozmetikte antiseboreik, nemlendirici, yumuşatıcı gibi özelliklere erişmek için diş macunu, şampuan, deodorant gibi ürünlerde antimikrobiyal olarak kullanılır.
Arı Poleni: Bitkiden bitkiye hava yoluyla veya hayvanlar tarafından taşınan polenler, tohum taşıyan bitkilerin çiçeklerinden üreme amacıyla üretilen tozdur. Arılar polenleri toplar ve larvalarını beslemek için kullanılır. Bu polenler arılardan tuzaklar kurularak toplanır, kovana dönen arıların bacaklarından poleni sıyıran kovan girişindeki tel örgülü malzeme ile arının bacak ve kanatlarından polen toplanır. Kozmetikte cilt kremleri içerisine katılır.
Arı Sütü: İşçi arıların bezlerinden salgılanan arı sütü, bir arı kolonisinde larvaları (özellikle kraliçe arı larvalarını) beslemek için kullanılır. Kraliçe arı kovandan sürekli çıkarılarak yerine arı sütü üreten yeni kraliçe arı larvaları koyan arıcılar tarafından arı sütü toplanır. Larvaların sürekli olarak değiştirilmesi ve jöle kıvamındaki ürünün çıkarılması doğal olmayan üretimi sürekli uyarır. Arı sütü kozmetikte cilt kremleri içine katılır.
Lanolin (Yün Mumu): Koyunların yağ bezi salgılarıdır. Kesilen koyun yüklerinin yıkanıp saflaştırılması ile üretilir. Lanolin kozmetikte antistatik, yumuşatıcı, saç ve cilt düzenleyici, yüzey aktif maddesi olarak kullanılır.
İpek Amino Asitleri: Ham ipekten elde edilen suda çözünür glikoproteindir. Çok iyi nem koruma özelliği vardır. Cilt ve saç bakım ürünlerinde katkı maddesi olarak kullanılır. Kozmetikte nemlendirici, saç ve cilt kremi içeriklerinde bulunur. İpeğin yapışkan dış tabakası yani serisin (ipek tutkalı), kozmetikte antistatik, cilt ve saç kremi, yumuşatıcı olarak kullanılır.
İnci: Yabancı cisimlere, parazitlere veya yaralanmalara tepki olarak çift kabukluların dokusunda oluşan sert yapılı malzemedir. İnciler ya doğal olarak oluşturulur ya da “donör” bir hayvandan inci üreten dokunun nakledilmesiyle oluşturulan “kültür incileridir”. İmitasyon inciler, sedef tozunun sıkıştırılması, sedef parçalarının şekillendirilmesi veya balmumu peletlerinin balık gümüşü veya guanin ile kaplanmasıyla üretilir.
Salyangoz Sıvısı: Helix aspersa Müller türü salyangozlarının salgılarından elde edilen sıvı. Salyangoz salgıları, salyangoz çiftliklerinde yaşayan hayvanlardan toplanır ve kozmetik bir madde olarak kullanılmak üzere işlenir. Salyangoz sıvısının, cilt elastikliğini artırdığı ve yaraları iyileştirdiği iddia edilmektedir.
C10-30 Kolesterol/Lanosterol Esterleri: Kolesterolün yağ asidi bileşiğinden elde edilen madedir. Kozmetikte emülgatör olarak kullanılır.
Karmin: Ezilmiş böceklerden elde edilen kırmızı boyar madde. 1 kg boya üretmek için 150.000’den fazla böcek gerekmektedir. Kozmetik ve gıdalarda renklendirici olarak kullanılır.
Shellac (Gum Lac): Böceklerin üzerinde yaşadığı dallardan toplanan lak pulu, böcek salgılarından elde edilir ve kooyu kahverengi bir reçine görevi görür. Kozmetiklerde yumuşatıcı, koruyucu film katmanı, saç sabitleyici olarak kullanılır. Aynı zamanda oje üreetiminde de kullanılmaktadır.
Biotin: Suda çözünen vitamin, hücre büyümesi ve metabolizmasında önemli bir rol oynar. Birçok gıdada, özellikle maya, karaciğer, böbrek, yumurta sarısı, soya fasulyesi, fındık ve tahıllarda doğal olarak farklı miktarlarda bulunur. Petrol ürünlerinden sentez yoluyla üretilir, ancak sisteinden de elde edilebilir. Şampuanlarda ve kozmetik kremlerde saç ve cilt kremi içinde kullanılır.
Keratin: Farklı omurgalı hayvanların boynuzlarından, toynaklarından, pençelerinden, tırnaklarında, saçlarından, pullarından ve tüylerinden elde edilen bir çeşit proteindir. Keratin kozmetikte saç ve cilt kremlerinde, makyaj malzemelerinde kullanılır. Ayrıca kimyasal olarak değiştirilmiş hidrolize keratin de vardır.
Elastin: Elastin, hayvanların bağ dokusunda doğal olarak bulunan elastik lifli bir proteindir. Sığırların boyun bağları ve aortları (en büyük arter damarlar) gibi bağ dokusu bakımından zengin elastik “mezbaha atıklarından” elde edilir. Kozmetikte yumuşatıcı ve cilt düzenleyici işlevi görür.
Kolajen: Omurgalıların bağ dokusunda bulunan lifli bir proteindir. Kemikte, dişlerde, kıkırdakta, bağlarda, sinirlerde ve deride çeşitli formlar bulunur. Kıkırdak, sinir gibi “mezbaha atıklarından” elde edilir. Kolajen, kozmetikte kırışıklıklara karşı aktif bir rol üstlenir ve nemlendirici olarak kullanılır. Kolajen ayrıca kozmetik cerrahide kırışıklık önleyici enjeksiyonlarda da kullanılmaktadır.
Süt: Sütten alınan demir bağlayıcı protein laktoferrindir. Genellikle kozmetikte cilt ve saç kremlerinde kullanılır. Ayrıca laktoz, inek sütünden üretilen peynir altı suyundan elde edilir ve kozmetik ürünlerde kullanılır.
Skualen: Öldürülen hayvanlardan veya sebzelerden elde edilebilir. Balık karaciğeri yağında ve birçok bitkisel yağda doğal olarak bulunur. Köpekbalığı karaciğeri yağı veya zeytinyağından elde edilir. Kozmetikte antistatik, yumuşatıcı, saç kremi ve yeniden yağlayıcı madde olarak kullanılır.
Guanin: Öldürülen hayvanlardan veya sentetik olarak elde edilebilir. Balık pullarından ve derisinden endüstriyel olarak üretilmiştir. Ürik asitten de üretilebilir. Opaklaştırıcı ve renklendirici olarak kozmetikte, örneğin şampuanlar, ojeler, göz farlarında kullanılır.
Glukozamin: Öldürülen hayvanlardan elde edilir. Böceklerin ve kabukluların dış iskeletlerinde doğal olarak bulunur. Yengeç ve karideslerin kabuklarından endüstriyel olarak elde edilir. Kozmetikte saç ve cilt kremi içinde kullanılır.
Kondroitin: Öldürülen hayvanların bağ dokusundan elde edilir. Hayvan kıkırdağının bileşenidir. Kozmetikte saç ve cilt kremi olarak kullanılır.
Hayvansallar görüldüğü üzere farklı amaçlarla veya benzer amaçlarla hayvanlara zarar verilerek kozmetik ürünlerin içeriklerine katılabiliyor. Bununla birlikte yalnızca ürün içeriklerine katmak için hayvanlar kullanılmıyor, aynı zamanda test aşamalarında bu ürünler farklı hayvan türleri üzerinde deneye tabi tutuluyor. Ancak zamanla bu sektörde hayvanların yaşadıklarının görünür kılınmasıyla, insanlar hayvanları kullanan ve hayvanlar üzerinde deneyler yapan ürünleri kullanmaktan vazgeçiyor.
Dolayısıyla bitkisel, vegan ve hayvan deneysiz ürünlere talep artarken; hayvanların acı çekmesine ve öldürülmesine sebep olan markalar alternatif yöntemler ve hammaddeler kullanmaya başlıyor. Her geçen gün hayvansallar içeren ürünlerin bu içeriklerden arındırıldığı ve hayvan deneyi yapan markaların Zulümsüz üretime geçtiği görülüyor.
Unutmayın her can çok kıymetli. Hayvanlarında acıyı insanlar kadar hissettiğini algılayarak onların yaşam alanlarına tecavüz edildiği bu kirli oyunda yer almamanız çok büyük önem arz ediyor.
