Türkiye Yazarlar Birliği Erzincan Şubesi'nin düzenlediği programa konuk olan Doç. Dr. Ertuğrul Erhan, Anadolu'da ilk kez kurulan Erzincan Serum Darülistihzarı (Aşı ve Serum Müessesesi) hakkında önemli bilgiler paylaştı.
Erhan, Erzincan'daki Aşı ve Serum Enstitüsü'nün sığır vebasıyla mücadeledeki tarihi rolüne ve bilimsel çalışmalara öncülük ettiğine dikkat çekti.
Sığır Vebasının Etkileri ve Veterinerliğin Doğuşu:
Doç Dr. Ertuğrul Erhan, sığır vebasının 18. ve 19. yüzyıllarda Avrupa ve Osmanlı İmparatorluğu'nda milyonlarca hayvanın ölümüne yol açtığını ve tarıma dayalı ekonomileri derinden etkilediğini vurguladı. Bu salgının, çiftçilerin gelir kaybına ve süt ürünleri fiyatlarının artmasına neden olduğunu belirten Erhan, aynı zamanda Avrupa ve Osmanlı'da veterinerlik fakültelerinin kurulmasında da önemli bir etken olduğunu söyledi.
Sultan Abdülhamid'in Bilimsel Mücadele Hamlesi:
Sultan Abdülhamid döneminde, insan ve hayvan sağlığını tehdit eden salgın hastalıklarla bilimsel mücadele temellerinin atıldığını belirten Ertuğrul Erhan, Paris Pastör Enstitüsü'nden yardım istenerek 1893'te Bakteriyolojihane-i Osmaniye'nin kurulduğunu aktardı. Bu kurumun çalışma alanlarının ve esaslarının da Pastör Enstitüsü'ne göre belirlendiğini ifade etti.
Dünyada İlk Aşı Keşfi ve Erzincan'ın Önemi:
Sığır vebasıyla ilgili çalışmaların, büyük çaplı sığır ölümleri üzerine Sultan Abdülhamid'in görevlendirmesiyle İstanbul'daki Bakteriyolojihane'de görevli bilim insanları tarafından başlatıldığını anlatan Erhan, 1898 yılında dünyada ilk defa hem hastalığın etkeninin bir virüs olduğunun belirlendiğini hem de hastalığa karşı serum olarak bahsedilen aşının keşfedildiğini vurguladı.
İstanbul’daki Bakteriyolojihane-i Baytari’nin ürettiği serumun Osmanlı’nın ihtiyacını karşılayamaması üzerine, 1911 Ağustos ayında Erzincan Serum Darülistihzarı’nın (Aşı ve Serum Müessesesi) ikinci bir merkez olarak hizmete başladığını belirten Erhan, bu müessesenin bir enstitü gibi hizmet verdiğini, bilimsel araştırmalar yapıldığını, veterinerler için aşının üretimi ve tatbiki ile ilgili kurslar açıldığını anlattı. Ayrıca 1927 yılında Türkiye'de veteriner sayısının yetersizliği nedeniyle Erzincan'da hayvan sağlığı memurları yetiştirmek amacıyla 6 aylık bir okul açıldığını ve eğitimlerin bu müessesede verildiğini ifade etti.
Erzincan'dan Uluslararası Bilime Katkı:
Erhan, Erzincan Serum Darülistihzarı’ndaki bilim adamlarının uluslararası kongrelerde sığır vebasıyla ilgili sunumlar yaptığını ve büyük ilgi gördüğünü belirtti. Tüm bu bulguların, bu kurumun Anadolu’da bir Pastör Enstitüsü gibi bilimsel çalışmalara öncülük ettiğini gösterdiğini vurgulayan Erhan, kurumun 1939 Erzincan Depremi’ne kadar hizmet verdiğini sözlerine ekledi.
Erzincan Serum Darülistihzarı, Türkiye'nin veterinerlik tarihi ve bilimsel çalışmaları açısından önemli bir dönüm noktasını aydınlatıyor. Erzincan Serum Darülistihzarı'nın 1935'lerdeki Anadolu sığır vebasıyla mücadeledeki öncü rolü ve bilimsel katkıları, günümüzde de takdirle anılıyor.
Program sonunda Erzincan Türkiye Yazarlar Birliği Şube Başkan Yardımcısı Lütfi Şimşek tarafından Doç. Dr. Ertuğrul Erhan'a bir teşekkür belgesi, Doç. Dr. Hüsrev Akın tarafından da bir kitap takdim edildi.
