Dünden bugüne yaşamda her şeyin değiştiği gibi kadın kıyafetleri de oldukça değişmiş durumda. Modern bir tarzın benimsendiği günümüzde özellikle Doğu Anadolu kadınları az da olsa eskiye yönelik tarzlarını düğünlerde, köylerde kültürel faaliyet bağlamında arada bir sürdürmeye devam ediyor. Özellikle yaşlı kesimi kendi dönemine ait tarzları daha çok benimsiyor. Doğunun öne çıkan illerinden birisi olan Elazığ’da kendi kültürlerini yansıtan kadın giysilerini hep beraber inceleyelim. Yörede benimsenen eski giyim tarzı genelde doğudaki illerle oldukça benzer. Erzincan’ın kültürüne birbirine yakın olması dolayısıyla da benzeyen giyim tarzında bakın nasıl bir kullanım benimsenmiş.
Günümüzde Elazığ insanları çoğunlukla çağdaş giysileri tercih etmekteler. Ancak köylerde geleneksel giysilerin de kullanıldığını görmek mümkün. Şehir merkezlerinde kadınlar modern giyimi takip eder. Bununla birlikte orta yaşın üzerindeki kadınların manto giyip başlarına örtü taktıkları görülmektedir. Çok az da olsa çarşaf giyen yaşlı kadınlara da rastlanır.
Kadın giysileri; çeşitliliği giyim zevkinin çok yüksek oluşunun en belirgin göstergesidir. Kadın Giysileri Harput kadın giysileri temelde iki grupta İç giysiler: yelek, köynek, miso, don ve
tumandır. Dış giysiler: kendi aralarında 4 bölüme ayrılır. 1.Misafirlik giysiler 2.Evdelik giysiler 3.Sokak giysileri 4.Gelinlik giysiler
Misafirlik Giysiler
Kadın Giyimi :
Harput kadınının en eski giysi tipidir. Bu tip giysiyi bugün dahi dağ köylerinde görmek mümkündür. Yaklaşık 150-200 sene öncesinde bu tip giysi hakimdi. Bu giysi üç parçadan meydana gelmiştir.
1)- Şalvar
İpekli veya pamuklu kumaştan yapılmakta ve iç kısmı astarlanmaktaydı. Şalvarın boyu oldukça uzun olup bilek kısımlarına kaytan geçirilmekte ve diz altından bağlanmaktadır. Böylece şalvar bir etek görünümünde dökümlü olarak ayak bileklerine inmektedir. Şalvarın bel kısmı da uçkurla büzülmektedir.
2)- İçlik
İpekli veya pamuklu kumaştan yapılmaktaydı. Yakası yuvarlak, önü açık, kopça ile iliklenmektedir. İçliğin yanları yırtmaçlıdır.
3)- Üçetek
Sim işlemeli, kalın ipekli kumaştan veya kadifeden yapılmaktadır. Kolları uzun, bilezikli, çok az yırtmaçlıdır. Yırtmaçlı kısım kopçayla tutturulmuştur. Yakası bele kadar açık,"V" şeklindedir. Belde iki kopça ile "birit" ilikle iliklenmektedir. Belden aşağıya doğru genişleyen eteğin önü tamamen açıktır. Yanları ise kalça altından yırtmaçlıdır. Böylece etek üç parça görünümünü almaktadır. Bele "belbağı" bağlanmaktadır.(Belbağı, üç-dört cm. eninde, tığ işi veya kumaş üzerine işlenmiş kuşaktır.) Ayakkabı olarak postal, çorap olarak yazın iplik, kışın ise yün çorap giyilmektedir.
Oyun giysilerinde kullanılan takılar şunlardır: Göğüs üzerine çaprazlama dizilen beşibirlik dizisi, camdan bilezik "Şeve" gümüş veya altın küpe ile yüzük kullanılır.
Evdelik Giysiler
Elazığ ve çevresinde bugün dahi iş yaparken giyilen bir kıyafettir. Karadon ve geyime olmak üzere iki parçadan meydana gelir. İş esnasında kollara kolçak takılır. Ayakkabı ve çorap bu giysiyi tamamlar. Başa tülbent veya çit bürükleme biçiminde örtülür.
Sokak Giysileri
1889 yılından sonra, padişahın emriyle sokağa çıkarken çarşaf giyinilmeye başlanmıştır. Çarşaftan önceleri renkli desenli ipekten yapılmaktayken. Daha sonraları düz siyah ipek veya pamuklu kumaştan yapılmaya başlanmıştır. Pelerinli çarşaf ve düz çarşaf olmak üzere iki tip çarşaf kullanılmıştır.
Gelin Giysileri
Gelin giysisi misafirlik elbiselerin en güzelidir. Duvak bu giysiyi tamamlar. Gelin duvağı iki türlüdür. Kırmızı üzeri pullarla işli olan duvak ve kalın kumaştan yapılan etrafı büzülerek saçın arkasına takılan duvak. Başa taç takılır ve tacın iki kenarından teller sarkıtılır.
Takılar Harput giysisinin tamamlayıcı öğesidir. Altın gümüş takılarda en çok elmas, akik, mercan gibi değerli taşlar kullanılır. Harput giysileri ile birlikte kullanılan takılar günümüz Elazığ’ında da kullanılmaktadır. Bunlar; yüzük, bilezik, küpe, altın dizisi, kolye, dal (bronş), saat, humpul ve kemerdir. Kadınlar takıların yanı sıra gözlerine sürme ve kaşlarına rastık çekerler. Saçlar, eller, ayaklar kınalanır.
Kaynak; www.kulturportali.gov.tr - http://www.elazig.gov.tr/
