Zona Nedir?
Zona hastalığı, ağrılı kızarıklıklar şeklinde görülen, viral kaynaklı bulaşıcı bir sinir enfeksiyonudur. Zona hastalığı vücudun herhangi bir yerinde ortaya çıkabilir, ancak birçok vakada gövdenin sol veya sağ tarafını saran tekli bir kabarcık şeridi olarak görünür.
Zona hastalığı, suçiçeği hastalığına neden olan Varicella zoster virüsünden kaynaklanır. Normal şartlarda birey suçiçeği geçirdikten sonra, Varicella zoster virüsü bireyin omuriliği ve beyninin yakınındaki sinir dokusunda inaktif olarak varlığını sürdürmeye devam eder. Aradan yıllar geçtikten sonra virüs tekrar aktif hale geçebilir ve zona hastalığının belirtilerinin görülmesine neden olabilir.
Zona hayatı tehdit eden bir tıbbi durum olmasa da, birey için çok acı verici bir deneyim olabilir. Önceden olunan aşı, bireylerde zona görülmesi riskini azaltmaya yardımcı olurken, benzeri şekilde erken tedavi hem zona enfeksiyonunun süresini kısaltmaya hem de bir takım komplikasyonların gelişmesi olasılığını azaltmaya yardımcı olabilir.
Suçiçeği, bazı bireyler için oldukça tehlikeli olabilir. Normalde birey zona kabarcıkları kabuklanıncaya kadar bulaşıcıdır. Bu nedenle henüz suçiçeği geçirmemiş veya suçiçeği aşısı olmamış bireyler ile, özellikle de bağışıklık sistemi zayıflamış kişilerle, hamile kadınlarla ve yeni doğanlarla fiziksel temastan kaçınmak önemlidir.
Daha önce suçiçeği hastalığı geçirmiş bireylerin zona geliştirmesi riskini artırabilecek bir takım faktörler mevcuttur. Bunlar arasında ilki 50 yaşın üzerinde olmaktır. Zona en çok 50 yaşın üzerindeki bireylerde yaygın olarak görülür ve risk ilerleyen yaşla beraber artar. Bazı tıp uzmanları 80 yaş ve üzerindeki insanların yarısının zona geçirdiğini tahmin etmektedir.
AIDS ve kanser gibi bireyin bağışıklık sistemini zayıflatan hastalıklar, zona riskini artırabilir. Yine kanser tedavisi sürecinde uygulanan radyoterapi veya kemoterapi bireyin hastalıklara karşı direncini azaltabilir ve zona gelişimini tetikleyebilir. Özellikle nakledilen organların reddini önlemek üzere bağışıklık sistemini baskılamak için tasarlanan ilaçlar veya prednizon gibi steroidlerin uzun süreli kullanımı zona riskini artırabilir.
Zona İle Ortaya Çıkabilecek Komplikasyonlar Nelerdir?
Zona sürecinde bireyin karşısına bir takım komplikasyonlar çıkabilir. Bazı vakalarda zona ağrısı kabarcıklar geçtikten çok sonra da devam eder. Bu durum Post-herpetik Nevralji olarak bilinir ve hasarlı sinir telleri tarafından ciltten beyne hatalı veya abartılı ağrı mesajları gönderilmesinden dolayı kaynaklanır.
Gözün içinde veya çevresinde gelişen zona, yani Oftalmik Zona bireyde kalıcı görme kaybına yol açabilecek ağrılı göz enfeksiyonlarına neden olabilir. Hangi sinirlerin zona hastalığından etkilendiğine bağlı olarak, beyin iltihabı, yani ensefalit, yüz felci ya da işitme veya denge sorunları ortaya çıkabilir.
Uygun şekilde tedavi edilmeyen zona kabarcıkları nedeniyle ciltte bakteriyel enfeksiyonlar gelişebilir.
Zona Belirtileri Nelerdir?
Birçok vakada zona belirtileri ve semptomları bireyin vücudunun tek bir tarafının yalnızca küçük bir bölümünü etkiler.
Zona hastalığı sürecinde gözlemlenebilecek çeşitli belirti ve semptomlar arasında öncelikli olarak ağrı, yanma, uyuşma veya karıncalanma, ağrıdan birkaç gün sonra başlayan kırmızı bir döküntü, dokunmaya karşı hassasiyet, kaşıntı ile kolay patlayan ve kabuk bağlayan içi sıvı dolu kabarcıklar bulunmaktadır.
Daha nadir olarak bazı vakalarda bunlara ek olarak ateş, baş ağrısı, ışığa duyarlılık ve yorgunluk gibi belirti ve semptomlar da gözlemlenebilir.
Tedavi Yöntemleri
Zona Nasıl Geçer?
Zona hastalığı genellikle iki ila altı hafta süreyle seyreder ve kendiliğinden geçer. Çoğu birey sadece bir kez zona olur. Ancak hastalığa neden olan virüs vücudu terk etmediği için bazı vakalarda, özellikle bağışıklık sisteminin iyice zayıfladığı vakalarda durumun birden fazla tekrarlandığı görülmüştür.
Zona Nasıl Tedavi Edilir?
Normal şartlar altında zona hastalığının tedavisi yoktur. Ancak doktor tarafından reçete edilebilecek birtakım antiviral ilaçlar ile tedavi sürecine erken başlamak iyileşmeyi hızlandırabilir ve bireyin komplikasyon geliştirmesi riskini azaltabilir. Ayrıca, hekiminiz ağrınızı azaltmak ve semptomların şiddetini azaltmak için ağrı kesici hap ve / veya kremler reçete edebilir.
Genellikle zona tedavisi sürecinde alkolden kaçınmak gereklidir. Alkol, belirli ilaçların etkinliğini azaltmanın yanı sıra özellikle yaşlı yetişkinlerde baş dönmesi gibi yan etki gelişmesi riskini artırabilir.
Zona İçin Yaşam Tarzı Değişiklikleri Ve Evde Bakım
Zona hastalığı sürecinde soğuk bir banyo yapmak veya oluşan kabarcıklara soğuk, ıslak kompres uygulamak kaşıntı ve ağrıyı hafifletebilir. Bireyin hastalık sürecinde gerginlikten uzak kalmaya çaba göstermesi ve hayatındaki stresi azaltması önemlidir.
Zona hastalığı sürecinde oluşan kabarcıklar kabuk kaplayana kadar bulaşıcı olduğu için, bu süreç boyunca bireyin kendisini daha önce suçiçeği geçirmemiş veya bağışıklık sistemi zayıf kişilerden uzak tutması, virüsü başkalarına yaymaması için önemli bir adımdır.
Kaynak:Acıbadem
