Türk edebiyatı, Fransızcadan yapılan ilk basit çevirilerle şekillendiği 19. yüzyılın ortalarından bu yana, çok sayıda farklı akım ve tema ile zenginleşti. 1862’de Yusuf Kâmil Paşa’nın Fénelon’un Telemak adlı eserini Türkçeye çevirmesiyle başlayan roman serüveni, zaman içinde Türk toplumunun değişen yüzünü, bireysel sorgulamalarını, toplumsal eleştirilerini ve kültürel çatışmalarını eserlerine yansıtan yapıtlarla devam etti.
Türk romanı, özellikle 20. yüzyılın başlarında önemli bir dönüşüm geçirdi. Şemseddin Sami’nin Talat ile Fitnat’ın Aşkı adlı eseriyle, ilk Türk romanı olarak kabul edilen yapıt ortaya çıktı. Bu eser, bir gencin zorla evlendirildiği kişiyle arasındaki çıkmaz ilişkiyi ve trajik sonunu anlatıyordu. Ardından Ahmet Midhat Efendi, Recaizade Mahmut Ekrem gibi yazarlar, halkın taleplerine ve dönemin akımlarına göre romanlar kaleme aldılar.
Cumhuriyet dönemiyle birlikte, Türk romanı daha da şekillendi, farklı türler ve temalar, toplumsal yapıyı, bireyin iç dünyasını ve siyaseti derinlemesine inceledi. Yazarlar, bireysel ve toplumsal gerçekliklerin iç içe geçtiği eserler yarattılar. Bu eserler, Türk halkının sosyal yapısını, psikolojisini ve tarihî dönüşümünü aydınlatan başyapıtlar olarak kabul edildi. Bugün, Türk edebiyatının en iyi 100 romanı, akademisyenlerden, yazar ve edebiyatçılardan oluşan bir heyet tarafından belirlendi.
Bu liste, dönemin yazarlarının toplumsal sorunları nasıl edebiyatla harmanlayarak anlattığının bir göstergesi olarak önemli bir kaynak teşkil ediyor. Listeye göre, Türk edebiyatının en değerli eserlerinden bazıları şunlar: Yaşar Kemal’in İnce Memed adlı eseri, Oğuz Atay’ın Tutunamayanlar’ı, Ahmet Hamdi Tanpınar’ın Saatleri Ayarlama Enstitüsü ve Huzur eserleri, Orhan Pamuk’un Benim Adım Kırmızı ve Kara Kitap gibi unutulmaz yapıtlar yer almakta. Bu başyapıtlar, insan ruhunun derinliklerinden toplumsal yapılar ve tarihsel bağlamlara kadar uzanan bir okuma serüveni sunuyor.
Listeye giren romanlar, sadece birer edebiyat parçası değil, aynı zamanda Türk toplumunun çeşitli evrelerini, değişimlerini ve çelişkilerini gözler önüne seren birer tarihsel belgedir. Romanlar, yazıldıkları dönemi anlamamıza ve evrilen toplumsal yapıları, bireysel mücadeleleri, aşkı ve yalnızlıkları keşfetmemize olanak sağlar.
İşte, akademisyenlerin ve edebiyatçıların önerileriyle belirlenen Türk edebiyatının en iyi 100 romanı:
1. İnce Memed
Yaşar Kemal
2. Tutunamayanlar
Oğuz Atay
3. Saatleri Ayarlama Enstitüsü
Ahmet Hamdi Tanpınar
4. Huzur
Ahmet Hamdi Tanpınar
5. Anayurt Oteli
Yusuf Atılgan
6. Kara Kitap
Orhan Pamuk
7. Bereketli Topraklar Üzerinde
Orhan Kemal
8. Aylak Adam
Yusuf Atılgan
9. Aşk-ı Memnu
Halit Ziya Uşaklıgil
10. Benim Adım Kırmızı
Orhan Pamuk
11. Puslu Kıtalar Atlası
İhsan Oktay Anar
12 . Sevgili Arsız Ölüm
Latife Tekin
13. Yaban
Yakup Kadri Karaosmanoğlu
14 . Bir Düğün Gecesi
Adalet Ağaoğlu
15 . Tehikeli Oyunlar
Oğuz Atay
16. Ölmeye Yatmak
Adalet Ağaoğlu
17. Kürk Mantolu Madonna
Sabahattin Ali
18. Üç İstanbul
Mithat Cemal Kuntay
19. Çalıkuşu
Reşat Nuri Güntekin
20. Dokuzuncu Hariciye Koğuşu
Peyami Safa
21. Devlet Ana
Kemal Tahir
22. Bir Gün Tek Başına
Vedat Türkali
23. Hakkari'de Bir Mevsim
Ferit Edgü
24. Kuyucaklı Yusuf
Sabahattin Ali
25. Yenişehir'de Bir Öğle Vakti
Sevgi Soysal
26. Mai ve Siyah
Halit Ziya Uşaklıgil
27. Kıskanmak
Nahid Sırrı Örik
28. Cevdet Bey ve Oğulları
Orhan Pamuk
29. Eylül
Mehmet Rauf
30. Gece
Bilge Karasu
31. Fahim Bey ve Biz
Abdülhak Şinasi Hisar
32. 47'liler
Füruzan
33. Gölgesizler
Hasan Ali Toptaş
34. Demirciler Çarşısı Cinayeti
Yaşar Kemal
35. Yorgun Savaşçı
Kemal Tahir
36. Murtaza
Orhan Kemal
37. Yer Demir Gök Bakır
Yaşar Kemal
38. Tuhaf Bir Kadın
Leyla Erbil
39. Ağır Roman
Metin Kaçan
40. Ortadirek
Yaşar Kemal
41. Fırat Suyu Kan Akıyor Baksana
Yaşar Kemal
42. İçimizdeki Şeytan
Sabahattin Ali
43. Yalnızız
Peyami Safa
44. Bin Hüzünlü Haz
Hasan Ali Toptaş
45. Son Adım
Ayhan Geçgin
46. Yılanların Öcü
Fakir Baykurt
47. Her Gece Bodrum
Selim İleri
48. Sinekli Bakkal
Halide Edip Adıvar
49. Sultan Hamid Düşerken
Nahid Sırrı Örik
50. Serenad
Zülfü Livaneli
51. Tol
Murat Uyurkulak
52. Ayaşlı ve Kiracıları
Memduh Şevket Esendal
53. Müşâhedat
Ahmed Midhat
54. Kinyas ile Kayra
Hakan Günday
55. Berci Kristin Çöp Masalları
Latife Tekin
56. Denizin Çağırışı
Kemal Bilbaşar
57. Kırık Hayatlar
Halid Ziya Uşaklıgil
58. Kurt Kanunu
Kemal Tahir
59. Medarı Maişet Motoru
Sait Faik Abasıyanık
60. Odalarda
Erdal Öz
61. Yeşil Gece
Reşat Nuri Güntekin
62. Bir Solgun Adam
Selçuk Baran
63. Kurtlar Sofrası
Attilâ İlhan
64. Bir Deliler Evinin Yalan Yanlış Anlatılan Kısa Tarihi
Ayfer Tunç
65. Buzul Çağının Virüsü
Vüs'at O. Bener
66. Esir Şehrin İnsanları
Kemal Tahir
67. Gurbet Kuşları
Orhan Kemal
68. İstanbul Hatırası
Ahmet Ümit
69. Mel'un
Selim İleri
70. Rahmet Yolları Kesti
Kemal Tahir
71 . Bir Kadının Penceresinden
Oktay Rifat
72. Uzun Sürmüş Bir Günün Akşamı
Bilge Karasu
73. Heba
Hasan Ali Toptaş
74. Masumiyet Müzesi
Orhan Pamuk
75. Yaşamak Güzel Şey Be Kardeşim
Nâzım Hikmet
76. Çamlıca'daki Eniştemiz
Abdülhak Şinasi Hisar
77. Çocukluğun Soğuk Geceleri
Tezer Özlü
78. Kayıp Aranıyor
Sait Faik Abasıyanık
79. Kiralık Konak
Yakup Kadri Karaosmanoğlu
80. Eski Hastalık
Reşat Nuri Güntekin
81. Mutluluk
Zülfü Livaneli
82. Şimdiki Çocuklar Harika
Aziz Nesin
83. Boğazkesen
Nedim Gürsel
84. Karartma Geceleri
Rıfat Ilgaz
85. Matmazel Noraliya'nın Koltuğu
Peyami Safa
86. Sahnenin Dışındakiler
Ahmet Hamdi Tanpınar
87. Yaralısın
Erdal Öz
88. Yeşilçam Dedikleri Türkiye
Vedat Türkali
89. Ankara
Yakup Kadri Karaosmanoğlu
90. Araba Sevdası
Recaizade Mahmud Ekrem
91. Ateş Gecesi
Reşat Nuri Güntekin
92. Çılgın Gibi
Suat Derviş
93. Göçmüş Kediler Bahçesi
Bilge Karasu
94. Handan
Halide Edib Adıvar
95. Mahur Beste
Ahmet Hamdi Tanpınar
96. Şu Çılgın Türkler
Turgut Özakman
97. Tütün Zamanı
Necati Cumalı
98.Veda
Ayşe Kulin
99. Viski
Çetin Altan
100. Yalan
Tahsin Yücel
