Kimyasal temizlik malzemelerinin mutfak için olanların mutfakta, banyo için olanların da banyoda kullanılacağını, ikisinin hiçbir zaman birbirine karıştırılmaması gerektiğini kaydeden Kimya Mühendisi İSG Uzmanı Öğr. Gör. Mustafa Cüneyt Gezen, Covid döneminde kullanılan maskelerin de işe yaramayacağını vurguladı.
Lavabo açıcılar kendi kendine patlamıyor
Kimya Mühendisi Öğr. Gör. Mustafa Cüneyt Gezen, lavabo açıcıların ‘sodyum hidroksit’ yani ‘Kostik’ olduğunu ve kendi kendine patlamayacağını belirterek, “Kostiktir, yani beyaz Ayvalık sabunu ham maddesidir. Kostiktir ama çok kuvvetli yakıcı ve dağlayıcıdır. Bu kimyasal madde, paketlerin içinde topuzlu iğne başı gibi boncuk şeklindedir. Bunu biz zıt bir kimyasal maddeyle bir araya getirirsek çok şiddetli kimyasal tepkime olur. Tepkime sonucunda ısı açığa çıkar, toksik gazlar açığa çıkar ve yakıcılığı dağlayıcılığı daha şiddetlenebilir.” dedi.
Sadece kaynar su dökülmeli!
Lavabo açıcıların kullanımını anlatan Gezen, şöyle devam etti: “Lavabo açıcı tıkanan lavabo içerisine dökülür. Üzerine 50 santimetre uzaktan veya 1 metre kadar uzaktan kaynar su dökülerek, sadece kaynar su başka hiçbir madde değil, oradaki yolu açar. Kostiğin bir özelliği de yağları çözmesinin yanında saçları, kılları, vücuttan sökülen artık deri parçalarını da yakarak o yolu açar. Lavabonun giderini açar.”
Sirke ve karbonat etkili mi?
Karbonatın lavabo açmada kısmen işe yaradığını da ifade eden Gezen, “Sodyum karbonat ya da sodyum bikarbonat daha düşük riskli kimyasallardır. Kimyasal maddedir ama tehlikesi ve doğurabileceği riskler daha sınırlıdır. Sirke de asittir ama daha zayıf bir asittir. Yani tuz ruhundan ya da kezzap denilen nitrik asitten çok daha zayıf, organik bir asittir.” diye konuştu.
Klor gazı havadan 2-2,5 kere ağırdır, yere doğru çöker
Çamaşır suyuna da işaret eden Öğr. Gör. Mustafa Cüneyt Gezen, çamaşır sularında sodyum hipoklorit bulunduğunu ve kesinlikle yabancı maddelerle karıştırılmaması gerektiğini çünkü zehirli gazlar çıkacağını söyledi.
Klor gazının ölüme neden olan bir gaz olduğunu hatırlatan Öğr. Gör. Mustafa Cüneyt Gezen, “Çok yüksek risklidir. Bunu Birinci Dünya Savaşında Almanlar Fransızlara, Fransızlar Almanlara karşı cephede kullanmışlar. Bu şekilde 150 bin asker ölmüş. Klor gazı havadan 2-2,5 kere ağırdır, yere doğru çöker. İnsan düştüğü yerde, bayıldığı yerde solunum refleks olarak devam ettiği için klor gazını yutar, akciğerlerde klor gazı hidroklorik asite dönüşür yani tuz ruhuna dönüşür ve klor gazı soluyan kişiler kan kusarak, can çekişerek 48 saat içinde kesin ölür.”
Yağ çözücüleri de başka bir malzemeyle karıştırmamak gerekiyor
İstanbul’da gerçekleşen patlama olayında birbirine çok şiddetli tepkime veren iki maddenin karıştırıldığını anlatan Öğr. Gör. Mustafa Cüneyt Gezen, bu kişinin vücudunun doktorların ifade ettiği üzere yüzde 35’inin bu nedenle yandığını dile getirdi.
Kimyasal tepkime sonucunda klor gazı gibi zehirli gazlar ortaya çıktığını, kişinin onu solumasıyla o anda bayılabileceğini anlatan Öğr. Gör. Mustafa Cüneyt Gezen, klor gazı çıkışı devam ettiği taktirde bunun ölüme kadar gidebileceğini kaydetti.
Yağ çözücülere de dikkat çeken Kimya Mühendisi Gezen, yağ çözücülerde amonyak türevi kimyasalların var olduğunu, bunları da kesinlikle başka bir malzemeyle karıştırmamak gerektiğini söyledi.
“Öğretilmediği sürece rastgele karıştırırlar…”
Öğr. Gör. Mustafa Cüneyt Gezen, “İnsanlar bu malzemelerden bihaber bir şekilde. Bunların öğrenileceği yer okullardır. Ama okullarda öğretilmediği sürece insanlar bu kimyasal maddeleri rastgele karıştırır. Başımıza böyle işler gelir.” dedi.
En az 15 dakika duru su ile temizlenmeli…
Bu tür bir lavabo açıcı patlama olayı yaşanması durumunda ilk müdahalenin en az 15 dakika akan suyla vücutta bulaşan yerlerin yıkanması olduğunu ifade eden Öğr. Gör. Mustafa Cüneyt Gezen, “Yani kişinin bilinci yerindeyse o kimyasal maddeyi cilt üzerinden atmak önemli. Bilinci yerinde değilse derhal 112 aranarak acil yardım istenmeli. En az 15 dakika akan duru suyla temizlemesi gerekiyor. Ondan sonra en yakın sağlık merkezine gidilmeli.”
Mutfaktaki mutfakta, banyodaki banyoda kullanılır
Mutfak ve banyolarda kullanılan kimyasallar konusunda çok riskler olduğunu dile getiren Öğr. Gör. Mustafa Cüneyt Gezen, “Bu tür kimyasallara mutfakta da banyoda da var. Ben diyorum ki, mutfak için olanlar mutfakta, banyo için olanlar banyoda kullanılır. İkisi hiçbir zaman birbirine karıştırılmaz. Mutfaktakiler mutfakta kullanılsın, mutfakta kalsın, banyodakiler banyoda kalsın. Riski görüyoruz.” İfadelerini kullandı.
Alan iyi havalandırılmalı!
Temizlik aşamasında temizlik yapılan alanın havalandırılmasının çok önemli olduğuna vurgu yapan Gezen, şu uyarılarda bulundu: “Kimyasalların kullanıldığı alanı çok iyi havalandırmak gerekiyor. Maske konusunda da ne tür maske takacak? Covid döneminde taktığımız maskeler hiçbir işe yaramaz, onlar toz maskesi. Bize aktif karbon, filtreli, kartuşlu, gaz maskesi lazım. Havalandırması çok iyi olan bir yerde bu iş uygulanmalı.”
