Karabük ilinin gözbebeği Safranbolu, hem tarihi zenginliğiyle hem de korunan geleneksel mimarisiyle görenleri büyülüyor. Osmanlı döneminden günümüze kadar ulaşan yapılarıyla adeta bir açık hava müzesi niteliğindeki şehir, UNESCO tarafından da tescillenmiş bir dünya mirası.
Karadeniz’in 90 kilometre güneyinde konumlanan bu tarihi kent, 18. ve 19. yüzyıl Osmanlı kent mimarisinin en iyi korunan örneklerine ev sahipliği yapıyor. Anadolu’nun kuzeybatısında yer alan Safranbolu, antik çağlarda “Paphlagonia” adıyla anılan bölgede kurulmuş. İsmini, yörede yetişen değerli safran bitkisinden alan şehir, tarih boyunca pek çok medeniyete ev sahipliği yapmış.
GÜNÜMÜZE UZANAN DERİN KÖKLER
Safranbolu’nun köklü tarihi M.Ö. 3000’li yıllara kadar uzanıyor. Şehir, 1196 yılında Selçuklu Sultanı II. Kılıçarslan’ın oğlu Muhittin Mesut Şah tarafından Türk hakimiyetine katılmış. Bugün, kent sınırları içinde 1200’ü aşkın tarihi eser yer alıyor.
SAFRANBOLU LOKUMU: TATLARIN SULTANI
Safranbolu sadece tarihiyle değil, mutfağıyla da adından söz ettiriyor. Özellikle glikoz oranı düşük, genzi yakmayan Safranbolu lokumu, yerli ve yabancı turistlerin favorisi. Safranla tatlandırılan lokumlar ve çifte kavrulmuş çeşitler, özellikle Japon ziyaretçiler tarafından büyük ilgi görüyor.
SAFRANBOLU EVLERİ: OSMANLI MİMARİSİNİN YAŞAYAN ÖRNEKLERİ
Kente gelenlerin en çok dikkatini çeken yapılardan biri, hiç şüphesiz Safranbolu evleri. "Korumanın Başkenti" unvanını kazandıran bu yapılar, geleneksel Türk aile yapısını ve İslam kültürünü yansıtan eşsiz detaylarla dolu. Şehirde yaklaşık 2000 tarihi Türk evi bulunuyor.
Bu evler genellikle 2 ya da 3 katlı olarak inşa edilmiş. Yapımında ahşap, taş, kerpiç ve alaturka kiremit kullanılmış. Evler, birbirlerinin güneşini kesmeyecek şekilde planlanmış; pencereleri komşu evin penceresine bakmayacak biçimde tasarlanmış. Zemin katlar genellikle erzak ve odun depolamak, hayvan barındırmak için kullanılmış.
HAREMLİK-SELAMLIK DÜZENİ VE MAHREMİYET ANLAYIŞI
İslam kültürüne uygun şekilde planlanan evlerde haremlik ve selamlık bölümleri bulunuyor. Pencerelerdeki ahşap kafesler sayesinde içeriden dışarısı rahatça görülürken, dışarıdan içerisi görünmüyor. Kalabalık aile yapısına uygun olarak evler oldukça geniş planlanmış.
Evlerin merkezinde yer alan “sofa” alanının ortasında genellikle bir havuz bulunur. Bu havuz, hem estetik hem de işitsel mahremiyet amacıyla kullanılır; akan su sesi, sohbetlerin diğer odalara ulaşmasını engeller. Ayrıca mutfakla salon arasında dönen bir dolap sistemi yer alır. Yemekler bu döner dolap aracılığıyla servis edilir.
MİRASIN KORUNDUĞU KENT
Türkiye’de koruma altına alınan yaklaşık 50 bin kültürel ve doğal güzellikten 1500’ü Safranbolu’da yer alıyor. Safranbolu, bu yönüyle de hem tarihî hem de sosyal değerlerimizi yansıtan en özel şehirlerden biri. 17 Aralık 1994’te UNESCO Dünya Miras Listesi’ne alınan Safranbolu, bu gururu tüm Türkiye ile paylaşmaya devam ediyor.
