Günümüzde unutkanlık, hızla artan bilgi akışı ve yoğun yaşam temposunun bir sonucu olarak sıradanlaşmış durumda. Bilgilerin hızla tüketilmesi, hafızamızın dolmasını engellerken, beyin de bu yükü taşımamak için bilgileri derinlemesine işlemeyi reddediyor. Bu da hem kısa hem de uzun dönemli hafızanın olumsuz etkilenmesine yol açıyor. Ancak unutkanlığın sadece bu sebeple ortaya çıkmadığını unutmamak gerekir; beslenme eksiklikleri, hormon dengesizlikleri, bazı hastalıklar ve vitamin eksiklikleri de bu durumu tetikleyebilir.
Unutkanlık Belirtileri Nelerdir?
Unutkanlık, farklı sebeplerle farklı semptomlarla kendini gösterebilir. Bazı insanlar, yakın zamanda gerçekleştirdikleri aktiviteleri unutabilirken, bazıları da günlük sorumluluklarını hatırlamakta zorlanır. Unutkanlıkla ilişkilendirilen yaygın belirtiler şunlardır:
• Anksiyete ve depresyon belirtileri
• Daha önce izlenen filmler, okunan kitaplar ve yapılan sohbetlerin unutulması
• Kolay karar verememe, kararsızlık yaşama
• Önceden ilgi duyulan şeylere olan ilgiyi kaybetme
• Yapılması gereken işleri unutarak iş hayatında aksaklıklar yaşama
• Yoğun depresyon ve kaygı durumları
Gençlerde Unutkanlık: Demans mı, Yoksa Başka Bir Sebep mi?
Unutkanlık, genellikle ileri yaşla ilişkilendirilse de gençlerde de görülebilir. Bu, demans (bunama) korkusuna yol açabilir. Ancak genç yaşta unutkanlık, çoğu zaman demansın değil, depresyon, stres, kötü beslenme ve biyokimyasal dengesizlikler gibi daha geçici sebeplerin bir sonucudur. Bu durumun kaygı yaratması doğaldır, ancak unutkanlık tedavi edilebilir bir sorundur.
Genç Yaşta Unutkanlığın Olası Sebepleri:
1. Depresyon: Sinir sisteminin biyokimyasındaki bozulmalar, unutkanlık ve dalgınlık gibi semptomlara yol açabilir. İş temposu, trafik ve stres gibi faktörler, depresyonu tetikleyebilir ve odaklanma sorunları yaratabilir.
2. Kötü Beslenme: Yetersiz beslenme, vitamin ve mineral eksiklikleri unutkanlığa sebep olabilir. Özellikle iş yoğunluğu ve zaman darlığı, hızlı yiyeceklerle beslenmeye yönlendirebilir.
3. Sistemik Hastalıklar: Tiroid bozuklukları, şeker hastalığı gibi hastalıklar tedavi edilmediği takdirde unutkanlık yaratabilir.
4. Beyin Hasarı: Genç yaşta beyin hasarı veya bazı nörolojik hastalıklar, unutkanlık belirtilerine yol açabilir.
5. Epilepsi: Sara hastalığı gibi nörolojik rahatsızlıklar da unutkanlık ve dalgınlık ataklarına neden olabilir.
Masum Olan Unutkanlıklar
• Kendiliğinden ya da düşünmekle bir süre sonra hatırlıyorsanız,
• Unuttuğunuz durumları olayları daha sonra hatırlayabiliyor, anlatabiliyorsanız,
• Sohbet sırasında bir an için, dikkatinizin dağılması ile ne hakkında konuştuğunuzu, konuşacağınızı unutuyorsanız,
• Dilinizin ucuna geleni bir an için çıkaramıyor, istediğiniz kelimeyi bulmada zorlanmaya rağmen sohbeti sürdürebiliyorsanız,
• Hatırlatıcı ya da liste kullanmak yararlı oluyorsa,
• Ajanda kullanarak hatırlıyorsanız,
• Kompleks bilgiyi tekrar unutuyorsanız,
• Çok işiniz varsa, kafanız çok meşgulse, stres ve yorgunluk yaşıyorsanız,
• Unutunca rahatsızlık hissetmiyorsanız,
• Öz bakımınız iyi, günlük yaşam aktivitelerinde becerikliyseniz,
• Yaşlandıkça hatırlamak için daha uzun zaman gerekiyorsa,
• Ara sıra gözlük, anahtar gibi sık kullandıklarınızı nereye koyduğunuzu unutup sonradan bulabiliyorsanız,
• Ara sıra tanıdıklarınızın ismini unutuyor ya da kardeşinizin ismi yerine oğlunuzun ismini söylüyorsanız,
• Ara sıra odaya neden geldiğinizi unutuyorsanız,
• Tanıdık yerde bir an için hangi yöne gideceğinizde tereddüt yaşıyor ama kaybolmuyorsanız,
• Muhakeme ve karar verme yetisini koruyorsanız tehlike yok demektir.
Tehlikeli Unutkanlık Belirtileri
Bazı unutkanlık belirtileri, ciddi sağlık sorunlarına işaret edebilir. Şunlar tehlikeli işaretlerdir:
• İyi bilinen yerler ve kişiler unutuluyorsa,
• Günlük aktivitelerde zorlanıyorsa (fatura ödeme, yemek yeme),
• Kişilik, davranış veya duygu durum değişiklikleri yaşanıyorsa,
• Kişi, sürekli olarak kelimeleri unutuyor ve hikayelerini tekrar ediyorsa,
• Tanıdıkları zor tanıyorsa ve oryantasyon sorunları varsa.
Bu tür belirtiler, bir uzmandan yardım almayı gerektirir.
Unutkanlık ve Tedavi Yöntemleri
Unutkanlık, bazı durumlarda ciddi hastalıkların habercisi olabilir. Bu yüzden, belirtiler gözlemlendikçe profesyonel destek alınmalıdır. Kronik uyku eksikliği, aşırı stres, yetersiz beslenme ve depresyon gibi sebepler tedavi edilebilir, ancak altta yatan durumun erken teşhisi büyük önem taşır. Unutkanlık belirtileri yaşayan kişilerin bir uzmana başvurması, doğru tanı ve tedavi için elzemdir.
