Erzurum denilince akla ilk gelen şeyin Cağ Kebabı olduğunu herhalde kimse yalanlayamaz. Enfes ve eşsiz bir lezzet olan Cağ kebabını elbette diğer lezzetlerden ayırarak 1 numara yapan özellikleri var. Cağ Kebabının ana vatanı olan Erzurum’da kafanızı çevirdiğiniz her yerde göreceğiniz cağcılara da aldanmayın çünkü yine de cağı en meşhur yerinde yemek oldukça önemli.
Gelelim cağ kebabının tarihine
Cağ kebabı nedir, nasıl yapılır?
Cağ kebabı, oğlak veya kuzu etinden yapılan Türk mutfağında bir çeşit kebaptır. Geleneksel olarak Erzurum'un Oltu ilçesinde yapılan cağ kebabı, önceden terbiye edilmiş etin yatık bir şişe geçirilip odun ateşi üzerinde pişirilmesiyle hazırlanır. Cağ (veya bico) adı verilen şişler kullanılarak servis yapıldığından bu adı almıştır. Günümüzde Türkiye'nin birçok yerinde yapılıp tüketilmektedir. Hazırlanan parça etler, bu malzemeye eklenen soğan, reyhan, tuz ve karabiber gibi baharatlar ile birlikte iyice yoğrulur. Daha lezzetli olması istenirse hazırlanan et 24 saat serin ortamda veya buzdolabında dinlendirilir ve bu süre sonunda cağ kebabı pişirilmeye başlanabilir. Et yatık biçimde odun ateşinin kızgın közüne 10–15 cm yüksekte pişirilir ve döner bıçağı ile birer porsiyon kesilip cağ, bico üzerinde ızgaraya konulur. Burada biraz daha pişirilir.
Daha net olarak, yatık döner olarak da bilinen, kuzu etinden yapılan bir çeşit kebaptır. Kuzu etinin rahatsız eden kısımları, yani sinirleri tek tek alınır. Ete yalnızca soğan, karabiber ve tuz ile terbiye verilerek salamurası yapılmış olur.
Erzurum’a özgü olan Cağ Kebabı, önceden terbiye edilmiş etin yatık bir şiş üzerinde odun ateşi eşliğinde pişirilmesiyle hazırlanır. Cağ adı verilen şişler kullanılarak servis yapıldığından bu adı almıştır.
İlk kez duyanlar, “Cağ” ve “Tortum”un ne olduğunu merak ediyor. Çünkü Erzurum’da “şiş”e, “cağ” deniliyor.
“Yatık döner” olarak da adlandırılan Cağ Kebabı’nın öyküsü şöyle:
Odun ateşinde pişirilen etler, cağlara dizilerek kesilir. Cağ Kebabı’nın ilk ismi, ahbap kebabıdır. Erzurum’da dost sohbetlerinde yapılan ahbap kebabı, zamanla Cağ Kebabı’na dönüşmüş. Tortum, Erzurum”un bir ilçesidir. Cağ Kebabı’nın orijinal memleketi de Tortum olduğundan bu ismi almıştır.
İlk bakışta “ağır” gibi duran Cağ Kebabı son yıllarda çok revaçtadır. Bunun sebebi Cağ Kebabı’nda kullanılan kuzu etinin kolesterol değerinin, tavuk etiyle aynı, yumurtadan ise daha düşük olması. Duvarlarımıza da bu yöndeki bilimsel raporların sonuçlarını gösteren panoları astık. Cağ Kebabı’nın düşük kolesterollü olduğunu belgeleriyle ispatlıyoruz.
Kısacası, Cağ Kebabı ağız tadını bilen, damak tadına önem veren herkese hitap ediyor ve Baba Dostu ise sizi bu tarifsiz lezzeti özel tarifleriyle sizlere sunuyor.
Kebap, yanında soğan, domates ve sivri biber ve tandır ekmeği veya lavaş ile birlikte servis edilir.
Oltu ve çevre ilçeler Olur, Tortum yörelerinde ahşaptan yapılan şişlere "bico" adı verilir.
Cağ kebabı olacak kuzunun seçimi esnasında özellikle 6 aylık olmasına ve yaşıtlarından daha boylu ve dolgun olmasına dikkat edilmektedir
Cağ kebabı, Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından ''Erzurum Oltu Cağ Kebabı'' olarak 2010 yılında tescillenmiş ve coğrafi işaret almıştır
Coğrafi Tescil
Oltu Cağ Kebabını diğer kebap türlerinden ayıran en önemli özellik, söz konusu kebabın üretiminde kullanılan etin bölgeye ait, doğal ortamda veya yaylalarda doğal besinlerle yetiştirilen koyunlardan elde edilmiş olmasıdır. Ayrıca kebap Oltu yöresindeki ustalara has üretim şekli ve usulü ile hazırlandığı için diğer kebap türlerinden ayrılır.
Oltu ilçesine ait üretim tekniği zaman içerisinde devlet ve kamuoyu tarafından kabul edilmiş ve ilgili kebap üretim şekli ile 1.baskısı 1945 yılında Türk Dil Kurumu tarafından hazırlanan sözlükte ''OLTU KEBABI'' şeklinde tanımlanmıştır. Ayrıca söz konusu tanım çeşitli sivil toplum kuruluşları tarafından kabul edilmiş. Anadolu Halk Mutfağı Platformu mevcut ürünü ''OLTU CAĞ KEBABI'' olarak kabul etmiştir. Söz konusu kebabın üretiminde sadece bu yöreye has teknik ve usuller kullanıldığı için ürün ile ilgili mahreç işareti talebinde bulunulmuştur. 22 Şubat 2010'da Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından tescillenmiştir.
Cağ kebabı, 2022 yılında TasteAtlas'ın yayınladığı Dünya'nın en lezzetli yemekleri listesinde 9. sırada yer aldı. Coğrafi tescili bulunan Erzurum'un Oltu Cağ Kebabı Türkiye'nin en lezzetli yemeği seçildi. Dünya lezzetlerinde ilk 10'a girmesi ve Türk mutfağının en iyisi seçilmesiyle Türkiye'yi ve Erzurum bölgesini temsil etti.
Yolunuz Erzurum’a düştüyse mutlaka bu lezzeti tatmanızı şiddetle tavsiye ediyoruz. Aksi takdirde çok şey kaybedeceğinize yemin edebiliriz.