Deyim yerindeyse kanın beyninize sıçradığı o an, işte tam o an geri dönülmez hataların yapıldığı hatta birçok insanın hem kendi hem de karşısındakinin hayatını kararttığı an.
Öfke kontrolden çıktığı an kişi çevresindeki tüm mantıklı uyaranlara kapalı ve tamamen şiddet meyilli bir hale gelir. Cinayetlerin, kavgaların yaralama olaylarının gerçekleştiği anlar bu kontrolün devre dışı olduğu anlardır. Öfkelendiğinizde bir türlü kendinize hakim olamıyorsanız bu önerilere göz atıp ciddiye almanızda büyük yarar var.
Uzmanlar öfke anını kontrolde zorlananlar için bazı tavsiyelerde bulunuyor. Bu tavsilere bir göz atalım;
Öncelikle,
Öfke Kontrolü Nedir?
“Yaşadığımız çevrede öfkelenmemek mümkün mü?” dediğinizi duyar gibiyiz. Zira stres, maddi unsurlar, sosyal şartların olumsuzluğu, aile ile ilgili problemler derken liste uzayıp gidebilir. Geçmiş travmalar, sizden beklentilerin yüksek olması ve artık bunların ağır gelmesi gibi birçok neden de peşinizi bırakmayabilir. Bu da aşrı öfke hissetmenize neden olabilir. Hatta öfkenizi kontrol edemeyebilirsiniz. Öfke kontrolü sağlamakta zorlanabilirsiniz. Ancak öncelikle öfkenin doğal bir duygu olduğunun bilinmesi gerekir. Farklı öfke tipleri şöyle sıralanabilir:
• Kronik Öfke: Uzun süreli olur. Bağışıklık sistemini etkileyebilir ve psikolojik rahatsızlıktan kaynaklanır.
• Dolup Taşan Öfke: Ağırlaşan yaşam koşulları ile mücadele edememek ve başa çıkamamaktan meydana gelir.
• Kendine Öfke: Kişinin kendi hissettiği suçluluk duygusundan dolayı öfkenin kendine dönmesi anlamına gelir.
• Yargılayıcı Öfke: Bu öfkeye kişinin diğerlerine karşı kırılganlık hissi yol açar.
• Saman Alevi: Bu türden olanında öfkenin şiddeti aniden yükselir fakat çabuk yatışır.
Öfkenin Vücuda Etkileri
Öfke vücutta farklı şekilde belirti verir. Öfke kontrolü sağlanamadığında daha farklı sorunlar baş gösterebilir. Öfkeliyken stres hormonları salınır ve bu karıncalanma hissi, kalp çarpıntısı, göğüste sıkışma, baş ağrısı, başta baskı hissi ve ateş basması gibi birçok semptoma yol açabilir. Uzun vadede ise bağışıklık sistemini olumsuz etkiler. Öfke ve tahammül eşiği toplumumuzda son yıllarda giderek azalıyor. “Haksızlığa uğruyorum”, “Bunu hak etmiyorum”, “Kimse bana böyle davranamaz”, “O bana böyle davranmamalı” türünden duygu ve düşünceler gitgide daha fazla kişiyi etkisine alırken bu tür duygu ve düşüncelere sahip olduğumuzun çoğu zaman farkında bile olmayız. Oysa bunlar kişiyi tepki göstermeye kimi zaman da şiddete yöneltebilir. Öfke kontrolü bu nedenle önemlidir. Kendi kendinize öfke kontrolü testi yapabilirsiniz.
Ani Öfke Patlamaları En Çok Nerelerde ve Ne Zaman Yaşanır?
Ani öfke patlamaları, kişilerin yaşamında farklı zamanlarda ve farklı durumlarda ortaya çıkabilir. Ancak, bazı durumlarda ani öfke patlamaları daha yaygın olarak görülebilir. Bu durumlar arasında şunlar sayılabilir:
1. Stresli iş veya okul ortamları: Yoğun iş yükü, zorlu projeler veya sınavlar, insanların stres seviyelerini artırabilir ve ani öfke patlamalarına neden olabilir.
2. Aile içi problemler: Aile üyeleri arasındaki tartışmalar, ev işleri, mali sorunlar veya çocukların davranışları, özellikle süreçler uzun süre devam ederse, kişilerin öfke duygusunu tetikleyebilir.
3. Trajik olaylar veya kayıplar: Özellikle de yakın zamanda meydana gelmiş bir kayıp veya travmatik olayların sonrasında, kişilerin öfke duygusu artabilir ve ani öfke patlamaları yaşayabilirler.
4. Trafik: Sürüş esnasında diğer sürücülerin kural ihlalleri, trafik sıkışıklığı veya yavaş hareket eden araçlar, kişilerin öfke duygusunu tetikleyebilir.
5. Kişisel sınırların ihlali: Kişilerin fiziksel veya duygusal sınırlarının ihlal edilmesi, özellikle de tekrar ederse, ani öfke patlamalarına neden olabilir.
Öfke Kontrolü için Öneriler
Öfke kontrol bozukluğu ile başa çıkabilmek mümkün. Sizi özellikle neyin öfkelendirdiğini fark ederseniz, baş etme yolunu da bulabilirsiniz. Bunun için dikkat edilmesi gereken basit ama etkili kurallar şöyle sıralanabilir:
• Öncelikle bedeninizden gelen sinyalleri dinleyin. Onlar çok çabuk kendini fark ettirir. Unutmayın öfkeli insan korkutucu görünür ve karşınızdaki kişi savunmaya geçer.
• Kendi öfkenizi ve seyrini tanıyın.
• Öfkeliyken ortamı bir süreliğine terk edin. Ama bu kişi eşiniz ise geri geleceğiniz bilgisini verin. Bu terk edişin, sakinleşmek için aldığınız bir mola olduğunu söyleyin.
• Yorum yapmadan önce karşınızdakine soru sorun. Dikkatinizi onun yanıtlarına yoğunlaştırın.
• Duygu ve düşüncelerinizi net ifade etmeyi öğrenin.
• İşin içinden çıkamıyorsanız konuşmayı başka bir zamana erteleyin.
• Öfkelendiğiniz ve pişman olduğunuz bir davranış gerçekleştirdiyseniz hangi aşamada olursanız olun özür dilemeyi bilin ve pişmanlığınızı ifade edin.
• Tüm çabalarınıza rağmen hala öfkenizi kontrol edemediğinizi düşünüyorsanız bir uzmana başvurabilirsiniz.
Öfkeye Ne iyi gelir?
Öfkeye iyi gelebilecek birçok farklı teknik ve yöntem vardır. Bunların bazıları şunlardır:
• Nefes egzersizleri: Nefes egzersizleri, öfkeyi kontrol altına almak için kullanılan etkili bir yöntemdir. Derin nefes almak, rahatlamaya ve öfke seviyesinin düşmesine yardımcı olabilir.
• Egzersiz yapmak: Düzenli egzersiz yapmak, öfke seviyesini azaltabilir. Spor yapmak, stresi azaltarak, vücuttaki gerilimi azaltır ve öfkenin ortadan kalkmasına yardımcı olabilir.
• Meditasyon: Meditasyon, öfkenin kontrol altına alınmasına yardımcı olabilecek bir diğer tekniktir. Meditasyon yapmak, kişinin zihnini sakinleştirir ve öfkenin azaltılmasına yardımcı olabilir.
• Empati kurmak: Empati kurmak, öfkenin azaltılmasına yardımcı olabilir. Empati kurmak, başkalarının duygularını anlamaya çalışmak ve kendinizi onların yerine koymak anlamına gelir. Bu, öfkenin azalmasına ve daha etkili bir iletişime yol açabilir.
• Soğuk Su Kullanmak: Soğuk suyla ellerinizi ve yüzünüzü yıkamak, öfkeyi azaltabilecek bir diğer yöntemdir. Soğuk suya dokunmak, kişinin öfkesini kontrol etmesine yardımcı olabilir ve öfkenin düşmesine neden olabilir.
Pozitif düşünce ve çözüm odaklı olmak: Pozitif düşünmek ve çözüm odaklı olmak, öfkeyi azaltabilecek bir diğer tekniktir. Pozitif düşünmek, kişinin olumsuz düşüncelerden uzaklaşmasına yardımcı olabilir.
Tüm bu maddeleri dikkate alıp sabırla ve ısrarla uygulamaya geçtiğinizde kendinizdeki farkı çok net göreceksiniz.