NASA’nın 1960’lı ve 70’li yıllarda gerçekleştirdiği Apollo görevlerinin ardından, Ay yüzeyine yerleştirilen özel reflektörler sayesinde Ay’ın Dünya’dan her yıl yaklaşık 3,8 santimetre uzaklaştığı kesin olarak belirlendi. Bilim insanları, bu lazer yansıma deneyleriyle (Lunar Laser Ranging Experiments) Ay’ın yaklaşık 384.000 kilometre uzaklıkta olduğunu ve gelecekte tam güneş tutulmalarının tarih olacağını ortaya koydu.
Ay’ın oluşumuna dair son araştırmalar ise gökbilim dünyasında heyecan uyandırıyor. Mars büyüklüğündeki Theia adlı bir gökcismin Dünya’ya çarpması sonucu uzaya savrulan parçaların birleşmesiyle meydana gelen Ay, aslında Dünya’nın ilk kabuğundan oluşuyor. Apollo 17 görevinde getirilen Ay kayalarındaki zirkon kristallerinin yaş analizine göre, uydumuzun 4,46 milyar yaşında olduğu tespit edildi. Bu bulgu, Ay’ın oluşumunun, Dünya’nın doğumundan kısa bir süre sonra gerçekleştiğini gösteriyor.
Ay, ölü bir gök cismi değil. Apollo görevleri ve Hindistan’ın Chandrayaan-3 misyonu sayesinde Ay’da çok sayıda sismik hareket, yani “Ay depremleri” tespit edildi. Bu depremlerin Ay’ın tektonik plakalarının hareket etmesinden ve Dünya’nın uyguladığı yerçekimsel kuvvetin neden olduğu “katı gelgit” etkisinden kaynaklandığı düşünülüyor.
Ay yüzeyindeki su varlığı da yeniden gündemde. Çin’in Chang’e 5 görevi tarafından Dünya’ya getirilen toprak örnekleri, bilim insanlarını şaşırttı. Örneklerde bulunan mikroskobik cam kristallerin, göktaşı çarpması sırasında oluştuğu ve güneş rüzgarlarındaki hidrojen atomlarını emerek su tuttuğu anlaşıldı. Bu kristaller, Ay’da suyun depolandığı potansiyel “gizli sığınaklar” olabilir.
Son olarak Güney Kore’nin Danuri yörünge aracı, Ay’ın uzak tarafının daha fazla manyetik alana sahip olduğunu ortaya çıkardı. İlginç bir şekilde, Dünya’ya bakan tarafının elektriksel iletkenliği daha yüksek. Bilim dünyası, bu manyetik farkın ardındaki nedenleri araştırmaya devam ediyor. Bu farklılıklar, Ay’ın uzak yüzeyinde gizli su rezervleri olabileceği ihtimalini akıllara getiriyor.
