Zencefil birçok rahatsızlığa iyi gelen bir çok tedavi yönteminde adı geçen bir baharat türü. Bir çok besinle bir araya geldiğinde binlerce derde deva bir ilaç haline dönüşebilir. Peki uzmanlar zencefil hakkında nasıl bir değerlendirme yapıyor gelin bir göz atalım;
Zencefil, Asya'dan baharat ticareti ile Avrupa'ya gelen ve eski Yunanlılar ve Romalılar tarafından kullanılan ilk baharatlardan biridir. Geleneksel Çin tıbbında 2000 yıldan fazla bir süredir tıbbi bir bitki olarak kullanılan zencefil faydaları ile öne çıkmakta
Zencefil Nedir?
İnsan sağlığına katkıları farklı araştırmalarla da desteklenen zencefil ülkemizde de popülerliği artan besinlerden biri. Geçmişi binlerce yıla uzanan bu bitkinin kökü geleneksel tıpta da sıklıkla kullanılır.
Latince ismi Zingiber Officinale olan zencefil Asya’nın tropik iklim kuşağı altındaki bölgelerinde yetişir ve bolca tüketilir. Mutfaklarda ağırlıklı olarak baharat olarak kullanılan zencefilin çayı da yaygın olarak tüketilir. İnsanlık tarihindeki geçmişi uzun yıllara dayanan bu bitkinin insan sağlığına olası katkılarını şöyle sıralayabiliriz:
Zencefilin Faydaları
Hazımsızlığa İyi Gelebilir
Birçok kişinin özellikle yemeklerden sonra yaşadığı hazımsızlığa karşı iyi gelebilen zencefil yaşanan ağrı ve rahatsızlığı rahatlatabilir. Zencefilin bu özelliği midedeki besinlerin boşalma sürecini kısaltmasından kaynaklanır. Bu durum, yapılan araştırmalarla da desteklenmiştir ve zencefil tüketiminin mide boşalma süresini yaklaşık yüzde 30 oranında hızlandırdığı ölçülmüştür.
Ağrılara İyi Gelebilir
Zencefilin yapısında gingerol adlı bir biyoaktif bileşik bulunur. Bu bileşik sayesinde zencefil, iltihabı azaltarak ağrı kesici etki gösterir. Bu etki özellikle taze zencefilde daha güçlüdür. Bir araştırmada taze zencefilin egzersiz sonrası yaşanan kas ağrılarını yaklaşık yüzde 25 oranında azalttığı ölçülmüştür. Zencefil tüketiminin kadınların adet ağrılarını azaltmada etkili olduğu da araştırmalarla tespit edilmiştir.
Beyin Sağlığına Katkıda Bulunabilir
Zencefil, yapısında bulunan antioksidanlar ve bileşikler sayesinde yaşlanmayla ortaya çıkan bilişsel sorunların giderilmesine katkıda bulunabilir. Beyin fonksiyonlarının gelişmesine yarayan zencefilin hafıza üzerinde de olumlu etkileri olduğu düşünülmektedir. 2012 yılında orta yaş grubundaki kadınlar üzerinde yapılan bir çalışma zencefilin bu katkılarını desteklemektedir.
Kanser Riskini Azaltabilir
Zencefilin güçlü antioksidan etkisi stresi azaltmada etkilidir. Stres ise vücuttaki toksik maddeler olan serbest radikallerin birikimini artırır. Serbest radikaller, kanser dahil olmak üzere birçok rahatsızlığa neden olabilir. Zencefil tüketimi vücudun serbest radikallerden kurtulmasına katkıda bulunarak kansere yakalanma ihtimalini azaltabilir. 2013 yılında yapılan bir araştırma ile kolorektal kanser riski taşıyan kişilere düzenli olarak zencefil verildi ve bu sürecin ardından deneklerin kolorektal yapısındaki olumsuzlukların azaldığı görüldü. Zencefilin bu olumlu etkilerinin yine yapısında bulunan gingerolden kaynaklandığı öngörülmektedir. Kolorektal kanserlerin dışında zencefilin mide-bağırsak, meme ve yumurtalık kanserlerinde de etkili olduğu düşünülmektedir. Kanser hastalarının zencefil tüketmeden önce hekimlerine danışmaları önerilir.
Kan Şekerinin Düzenlenmesine Katkıda Bulunabilir
Zencefilin yapısındaki gingerolün sağlığımıza bir diğer katkısı ise kan şekerinin dengelenmesine olan katkısıdır. Zencefilin Tip 2 diyabet üzerindeki olumlu etkileri 2015 yılında yapılan bir araştırma ile de desteklendi. Bu çalışmada Tip 2 diyabet sorunu olan 41 kişiye düzenli olarak zencefil tozu verildi. Araştırmanın sonuçlarına göre açlık kan şekerinde yüzde 12 oranında düşüş görüldü.
Kilo Vermeye Destek Olabilir
Düzenli olarak tüketilmesi halinde zencefil kilo vermeye de yardımcı olabilir. Bilindiği üzere diyabete sıklıkla yüksek kilo eşlik eder. 2016 ve 2019 yıllarında yapılan iki araştırma zencefilin kilo vermede etkili olabileceğini ortaya koymuştur. 2016 yılında obezite sorunu olan kadın hastalarla yapılan çalışmanın sonuçlarına göre zencefil hem vücut kitle endeksinin dengelenmesine hem de kan şekeri seviyesinin düşmesine katkıda bulunabilir. 2019 yılında yapılan araştırmanın sonuçlarına göre ise zencefil kilolu insanlarda yağ miktarının ve bel-kalça ölçülerinin azalmasına katkıda bulunabilmektedir. Zencefilin zayıflamaya yönelik etkilerinin enerji harcamasını artırmasından ve vücuttaki iltihabı azaltmasından kaynaklandığı düşünülmektedir.
Mide Bulantısına İyi Gelebilir
Mide bulantılarına olumlu etkileri olan zencefil özellikle hamilelikte yaşanan mide bulantılarını hafifletebilir. Düzenli alınan zencefilin hamilelik sürecinde yaşanan mide bulantılarını azalttığı araştırmalarla da desteklenmiştir. Hamilelik süreci kadın sağlığı üzerinde pek çok değişikliğe neden olabileceği için hamilelerin bulantıya karşı zencefil tüketmeye başlamadan önce doktorlarına danışmaları önerilir. Zencefil, ameliyatlar sonrasında görülen mide bulantılarını da azaltabilir.
Kolesterolü Düşürebilir
Düzenli zencefil tüketimi kolesterolün düşmesine olumlu katkılarda bulunabilir. Yüksek kolesterol kalp sağlığı üzerinde olumsuz etkilere neden olduğu için zencefilin kalp sağlığı üzerinde de olumlu etkileri bulunur. Özellikle kötü kolesterol olarak da adlandırılan LDL’nin kalp sağlığına zararları vardır ve zencefil tüketimi kötü kolesterolün düşürülmesinde de etkilidir.
Mide ve Sindirim Sistemindeki Faydaları
• Hazımsızlık ve mide şişkinliğine iyi gelir.
• Mide ağrısı ve mide bulantısını geçirmeye yardımcı olur.
• Kemoterapi gören hastalar ve hamilelerde oluşan mide bulantısını geçirmede de etkilidir.
• Ülser ve reflü hastalıklarının iyileşmesinde etkilidir.
• Bağırsak bozukluklarına iyi gelir, ishali ve kabızlığı önler.
Kalp Sağlığı ve Solunum Yolları İçin Faydaları
• Düzenli tüketilirse kan dolaşımını düzenler damarlardaki yağ birikimini engeller. Bu sayede inme ve kalp krizi riskini azaltır.
• Kolesterolün düşmesinde yardımcı olur.
• Nefes darlığı için zencefil yağı kullanılabilir.
Enfeksiyonlara Karşı Etkileri
• Bağışıklık sistemini güçlendirir ve vücudun enfeksiyonlara karşı daha hızlı tepki vermesini sağlar.
• Antiseptik özelliği, mide ve bağırsak enfeksiyonlarının geçmesinde yardımcı olur.
• Mantar enfeksiyonlarının iyileşmesinde en etkili bitkidir.
Ağrılara Karşı Etkileri
• Sinir uçlarında bulunan çeşitli hücrelere etki eder ve ağrıyı geçirir.
• Adet sancıları ve adet kramplarının geçmesine yardımcı olur.
• Diz ağrısı üzerinde de azaltıcı etkisi olduğu bilinmektedir.
Zencefil nasıl tüketilir?
Zencefil kökü taze veya kurutulmuş olarak tüketilebilir. Taze hali parçalar halinde ya da rendelenerek, kuru hali parçalar halinde ya da toz halinde öğütülmüş yani baharat olarak çay ve yemeklerde kullanılabilir. Zencefil tabletleri, damlaları veya kapsülleri gıda takviyesi olarak da mevcuttur. Zencefil yağ formunda da kullanılabilir. Zencefil yağı kas ağrılarını ve böcek ısırıklarını gidermek için cilde uygulanabilir. Yiyecek ve içeceklerde zencefil aroma maddesi olarak kullanılır. Zencefil ayrıca sabunlarda ve kozmetiklerde esans olarak kullanılır. Zencefil ilaç sektöründe de kullanılan bir bitkidir. İçerdiği kimyasallar nedeniyle müshil, gaz giderici ve asit önleyici ilaçlarda bileşen olarak kullanılır.
Zencefil çayı nasıl yapılır?
Zencefilin kabukları da faydalı olduğu için çok iyi bir şekilde yıkanarak kabuklu bir şekilde kullanılmasında daha faydalıdır.
2 su bardağı su
2-3 dilim ince dilimlenmiş taze ya da 2 küçük parça kurutulmuş zencefil
Yarım limon suyu
Yapılışı:
Zencefil ve su bir tencereye alınır. Kaynadıktan sonra 5-10 dakika daha kaynatılır. Ilındıktan sonra limon eklenerek tüketilebilir.
Zencefil çayı ne zaman tüketilebilir?
Zencefil çayı gün içinde istenilen zamanda tüketilebilir. Metabolizmayı hızlandırmak için en iyi zaman sabah saatleridir. Uyandıktan sonra aç karnına içildiğinde metabolizmayı hızlandırır ve sindirim sisteminin düzenlemesine yardımcı olur. Kış aylarında hastalıklardan korunmak için günde 2 fincan zencefil çayı tüketmekte fayda vardır.
Zencefilin yan etkileri nelerdir?
Zencefilin faydalarının yanında yan etkileri oldukça azdır. Fazla miktarlarda tüketildiğinde şişkinliğe ve mide ekşimesine yol açabilmektedir. Bu sebeple günde 1,5-2 gramdan fazla tüketilmemesi gerekir. Ayrıca zencefilin kan sulandırıcı etkisi vardır. Bu nedenle kan inceltici ilaçlarla aynı anda tüketimi konusunda bir doktora danışılmalıdır.
Hamilelerin zencefil tüketirken dikkatli olması gerekmektedir. Aşırı tüketimi düşük riskini artırabilmektedir. Hamilelerin ve emziren annelerin zencefil kullanımı öncesi bir hekime danışmaları gerekmektedir.
Zencefilin Zararları Nelerdir?
• Fazla tüketilirse mide yanması ve mide ekşimesi gibi sorunlara yol açabilir.
• Kan sulandırıcı özelliği bulunmaktadır. Kan inceltici ilaçlarla veya cerrahi operasyon öncesinde tüketilecekse doktora danışmak gerekmektedir.
• Taze zencefil iyi çiğnenerek tüketilmezse bağırsak tıkanıklığına yol açabilir.
• Ülser ve iltihaplı bağırsak hastalıklarına sahip kişiler de taze zencefilden olumsuz etkilenebilir.
• Safra taşı olan kişilerde olumsuz etkiler oluşturabilir.
• Yoğun aroması yüzünden deri döküntüsü, kurdeşen ve alerjik tepkimeler gerçekleşebilir. Hassas bünyeli kişilerin ve düzenli ilaç kullanan hastaların zencefil tüketimi öncesinde doktora danışmaları gerekir.
• Hamilelik döneminde dikkatli tüketilmelidir. Fazla miktarda tüketildiğinde düşük riski oluşturabilir. Hamile ve emziren kadınlar doktor kontrolü olmadan tüketmemelidir.Aşırı tüketildiğinde ciddi sağlık sorunlarına sebep olabilir. Bir günde tüketilmesi önerilen zencefil miktarı 1,2 gramdır. 3-4 gramdan fazla tüketilmesi olumsuz etkiler oluşturabilir.
Zencefilin Besin Değeri
Zencefilin faydaları arasında zencefilin içerdiği besin değerleri de yer almaktadır. Bu besin değerlerini inceleyecek olursak;
100 gram zencefil kökünde;
79,6 kcal
1,8 g protein
18 g karbonhidrat
2,0 g lif
0,8 g yağ
5 mg C vitamini
16 mg kalsiyum
415 mg potasyum
43 mg magnezyum
0,6 mg demir bulunur.
Zencefil Zayıflamada Etkili Midir?
Zencefil zayıflamada ve kilo vermede etkili bir bitkidir. Metabolizma için pek çok faydası bulunur. Hazmı kolaylaştıran zencefil, sindirim sistemini düzenler. Termojenik etkisi yağların yakılmasını kolaylaştırır. Böylece vücuttaki yağ yakma kapasitesini artırır, yağ kütlesi kaybedilirken kas oranı artar. Metabolizma hızını artırdığı için kilo vermede yardımcı olur.
Uzmanların verdikleri tüm bu bilgilerden sonra anlıyoruz ki zararından çok yararı olan bu baharat türünü evimizde bulundurmayı ihmal etmemeli ve bu bahşedilen özellikleri doğru bir şekilde kullanmalıyız.