Osmanlı İmparatorluğu’ndan Cumhuriyet dönemine uzanan demiryolu serüveni, Türkiye’nin dört bir yanına yayılmış tarihi tren istasyonlarında hayat buluyor. İşte geçmişin izlerini taşıyan, mimarisiyle büyüleyen ve kimisi hâlâ aktif olan 20 tren istasyonu…
İzmir’den Başlayan Yolculuk
Türkiye’nin ilk tren istasyonu olan Kemer Garı, 1858 yılında hizmete açıldı. O dönemde "Kervan Köprüsü" adıyla bilinen istasyon, İzmir - Aydın demiryolu hattının başlangıcıydı. Kısa bir süre sonra, 1861 yılında hizmete giren Alsancak Tren İstasyonu, Osmanlı mimarisinin görkemli örneklerinden biri olarak öne çıkıyor. Hemen yanında İzmir’in ilk saat kulesi bulunuyor.
Yine İzmir’de yer alan Basmane Garı, kesme taş cephesi ve üç katlı yapısıyla dikkat çekiyor. 1922 İzmir Yangını’nda hasar görse de 1927’de onarılarak tekrar hizmete açıldı.
Boğaz’ın İki Yakası: İstanbul
İstanbul’un sembollerinden Haydarpaşa Tren İstasyonu, Alman mimarların imzasını taşıyor ve 1908 yılında bugünkü görkemli haliyle hizmete girdi. Şimdilerde kullanılmayan gar, Marmaray projesi kapsamında yeniden canlandırılmayı bekliyor.
Şehrin Avrupa yakasında yer alan Sirkeci Garı ise 1890 yılında tamamlandı. Alman mimar August Jachmund tarafından inşa edilen gar, mimarisiyle göz kamaştırıyor ve günümüzde TCDD Müzesi’ne ev sahipliği yapıyor.
Başkent Ankara’nın Tarih Kokan İstasyonları
Ankara’daki ilk gar binası 1892’de açılmış olsa da günümüzde kullanılan Ankara Garı, Art Deco tarzında tasarlanarak modernleşmenin simgesi hâline geldi. Aynı şehirde bulunan Gazi Tren İstasyonu, 1926’da inşa edilmiş ve cephesi Kütahya çinileriyle süslenmiş özel bir yapı.
Anadolu’nun Dört Bir Yanında Tarih
Konya’da 1896’dan bu yana faaliyette olan Konya Garı, halen önemli demiryolu hatlarının merkezinde yer alıyor. 1912’de açılan Adana Tren İstasyonu, geniş lojman ve bakım atölyeleriyle dikkat çekerken, Mersin Garı ise limana yakınlığı sayesinde uzun yıllar yük taşımacılığında kritik rol oynadı.
Yıllara Direnen Diğer Duraklar
-
Bursa’daki Merinos Garı 1892’den 1951’e kadar hizmet verdi, bugün ise sosyal tesis olarak kullanılıyor.
-
Edirne Garı, mimar Kemalettin Bey’in imzasını taşıyor ve günümüzde bir üniversite binası olarak işlev görüyor.
-
Eskişehir, Kayseri, Kars, Sivas, Malatya, Manisa, Diyarbakır ve İzmit garları ise ya hâlâ aktif olarak kullanılıyor ya da müze, kültür merkezi gibi işlevlerle tarihî önemlerini koruyor.
Demiryolu Mirası Yaşıyor
Türkiye’nin bu 20 tren istasyonu, sadece ulaşımı değil; tarihin, mimarinin ve kültürel mirasın da taşıyıcılığını yapıyor. Kimisi hala yolculara hizmet verirken, kimisi yeni nesillere ilham kaynağı oluyor. Her biri, Anadolu’nun raylar üzerindeki sessiz tanıkları…
