Toprak kayması zemin tabakalarının doğal faktörler veya insan yapımı müdahaleler nedeni ile yamaç aşağı kayarak hareket etmesi olarak tanımlanır. Önemli miktarda can ve mal kaybına neden olur.
Toprak Kaymasının (Heyelan) Nedenleri
Toprak kayması zemin özellikleri, doğal afetler gibi nedenlerden ve bunların yanı sıra daha çok insan müdahalelerinden kaynaklanır.
Özellikle killi ve siltli zeminler sudan daha fazla etkilenirler. Bu zeminlere oranla daha büyük daneli zeminler, kayalar yağmur ve kar suyundan daha az etkilenirler.
Yamaç eğim arttıkça özellikle yer çekimi etkisi ile toprak/kaya kütleleri daha kolay yer değiştirir. Karadeniz, Akdeniz ve Doğu Anadolu bölgelerinde eğim ve yükseltinin fazla olması nedeniyle heyelan daha fazla görülür.
Yağmur ve kar suyu tabakaların içine sızarak zeminin (toprağın) ağırlığının büyük oranda artmasına neden olur. Heyelan toprağın ağırlığı ile doğru orantılı olduğu için yağışın ve toprağın içine sızan suyun artması kayma miktarını arttırır.
Doğal etkenler, insan yapımı müdahaleler, zemin tipi heyelan miktarını arttıran veya azaltan unsurlar olarak tanımlanır.
Yamaç üzerinde yapılar yapılması, yamacın önünün kazılması ve doğal jeolojik yapının bozulması toprak kaymasını tetikleyen başlıca nedenler arasında gelir.
Toprak Kaymasından Nasıl Korunulur?
- Arazi çalışmaları ve araştırmalar yapılarak heyelan ihtimali yüksek olan bölgelerin yerleşime açılmaması.
- Şevlerin yamaçların doğal dengesini bozmadan drenaj kanalları ve çözümleri oluşturarak yağmur ve kar suyunun zemin alt tabakalarına inmesini engellemek.
- Heyelan olasılığı olan yamaçlarda toprak çalışmalarını (kazı, dolgu) dikkatli yaparak gerekli koruma tedbirleri almak.
- Yamaç/şev doğal dengesinin korunarak bitki örtüsünün yok edilmesine engel olmak.
- Şevlerin, toprağın geoteknik (jeoteknik) yöntemler kullanılarak güçlendirilmesi, kütlelerinin hafifletilmesi.
- Şev yüzeylerinin Geocell Hücresel Dolgu Sistemi gibi erozyon kontrol malzemeleri ile korunması.
Toprak Kayması Anında Yapılması Gerekenler
Kapalı Alandaysanız ;
Binadan çıkmak ve heyelan bölgesinden uzaklaşmak için yeterli vaktiniz yoksa içeride kalın
Sağlam eşyaların altında ve ya yanında hayat üçgeni oluşturarak ÇÖK-KAPAN-TUTUN hareketini uygulayın.
b.Açık Alandaysanız ;
Tehlike anında heyelan veya çamur akıntısının yolundan uzak durarak hemen mümkün olduğu kadar yükseklere doğru uzaklaşın ve çevrenizde yaşayan insanları toprak kaymasına karşı uyarın.
Çamur ve moloz akmasından kaçabilecek zamanınız veya etrafınızda arkasına saklanacağınız sağlam bir yapı yoksa ÇÖK-KAPAN-TUTUN hareketi ile başınızı ve boynunuzu koruyun.