Saç dökülmesinin bilindiği üzeri birden çok sebebi olabilir. Fakat en belirgin olan nedenler arasında “demir eksikliğine bağlı kansızlık” olduğu dikkate alınması gereken bir gerçek. Demir eksikliği olan kişilerde kan depolarının azalması saç dökülmesinin arttırarak farklı hastalıklara bile zemin hazırlamakta. Kan depoları dolan hastanın yeni saç oluşum süreci hızlanmakta. Fakat, kandaki demir miktarını değerlendirirken 4-5 farklı değere beraber bakılması gerekiyor.
“Sağlıklı tanımlanan” kişilerde “anemi” olmadan da saç dökülmesi görülebiliyor…
Saç dökülmesi için demir eksikliğini değerlendirirken kanda çoğu zaman sadece hemoglobin (Hgb) değerine bakılmakta ve kansızlık olmadığı belirtilmektedir. Bazen “serum demir” de bakılmakta eğer değerler referans aralığı içindeyse yine kansızlık tanısı konulmamaktadır. Ancak yapılan çalışmalar demir değerleri “sağlıklı tanımlanan” kişilerde “anemi” olmadan da saç dökülmesi görülebildiğine işaret etmektedir.
Bu sebeple, saç dökülmesinde kandaki demir miktarını sağlıklı değerlendirmenin en etkili yolu kan değerlerinde Hemoglobin, serum demir, toplam demir bağlama kapasitesi, bağlanamayan demir kapasitesi ve ferritini beraber ölçmektir.
Demir eksikliği 3 farklı kategoride değerlendirilir:
1. Ferritin Düşüklüğü: Vücutta demir tükenmesi- Iron deplation”: Ferritin yani demir depoları azalmış ancak dolaşımda fonksiyonlara katılan serum demir normal seviyededir.
2. Serum Demir Düşüklüğü: “Anemi” olmaksızın demir eksikliği– iron-deficiency” Demir depoları eksilmiş, dolaşımdaki demirde eksik; ancak anemi gelişmemiş.
3. Hemoglobin düşüklüğü ile gelişen “Anemi” ve demir eksikliği”: Tüm vücut demiri azalmış ve sonuçta hemoglobin yapımının etkilenmesi ile anemi de gelişmiştir.
Konu saç dökülmesi olduğunda, kandaki demirin miktarını değerlendirirken mutlaka ferritin düzeyini ölçmek gerekir. Ferritin, demiri depolama işinde önemli rol oynayan bir proteindir.
Normal ferritin seviyesi erkeklerde 12-300ng/ml, kadınlarda ise 12-150 ng/ml aralığı olarak kabul edilir. Bu geniş aralık nedeni ile 10-25 ng/ml ferritine normal denilir; fakat bu saç sağlığı için yetersiz bir miktardır. Serum ferritin seviyesi 70 ng / mL altına düştüğünde saç dökülmelerinde artış görülebilir ve ya var olan saç dökülmeleri iyileşmekte gecikebilir.
Yoğun adet kanaması, demir eksikliği anemisi, vegan ve vejetaryen beslenme, sindirim sistemi organlarında görülen kanamalar (ülser), bağırsaklarda ve midede emilim sorunlar nedeniyle ferritin düşüklüğü görülebilir.
Demir desteği tek başına saç dökülmesinin kontrolünde yeterli bir tedavi aracı değildir. Mutlaka doktor kontrolü ve tavsiyesi ile demir dozuna ve takviyesine karar verilmelidir.
Ferritin Düşüklüğü Belirtileri Nelerdir?
• Hâlsizlik ve yorgunluk
• Uyuşukluk
• Sabahları zor kalkma
• Anksiyete
• İştahsızlık
• Toprak ve kireç yeme isteği
• Baş dönmesi
• Baş ağrısı
• Kulak çınlaması
• Üşüme hissi
• Unutkanlık
• Sinirlilik
• Konsantrasyon bozukluğu
• Kaşıntı
• Saç dökülmesi
• Cilt renginde solgunluk
• Cilt kuruluğu
• Tırnakların kolay kırılması
• Tırnaklarda çizgili görünüm
• Nefes darlığı
• Bacak ağrısı
• Cinsel isteksizlik
• El ve ayak parmaklarında uyuşukluk
• Huzursuz bacak sendromu
Ferritin Düşüklüğü Tedavisi
Yapılan laboratuvar tetkiki ile fark edilen ferritin düşüklüğü, demir eksikliği ve demir depolarının seviyesinin düşük olduğunu gösterir. Vücutta bulunan mevcut demir miktarının ölçülmesi için yapılan ferritin testinin sonucunda ferritin düşüklüğü saptanması, olası sağlık problemlerinin habercisidir. Bu yüzden öncelikle demir depolarının boş olmasının altında yatan sebep araştırılır. Kanamaya neden olan ülser gibi inflamasyona yol açan hastalıklar ya da yoğun âdet kanamalarının kontrol altına alınması, demir eksikliğinin hızla giderilmesini sağlar. Ancak ferritin düşüklüğü herhangi bir hastalıktan kaynaklanmıyorsa hekimin önerileri doğrultusunda, şurup, damla, kapsül gibi farklı formlarda olan oral demir takviyesi ya da direkt olarak damardan demir alınması olarak tanımlanan, intravenöz demir kullanımı gerekebilir. Bazı durumlarda sadece ek demir takviyesi yeterli olmayacağından, hekim kişinin diyet uygulamasını isteyebilir. Bu diyet genellikle C ve B12 vitamini bakımından zengin beslenme, mayalı ekmek tüketimi, kuru baklagil, yumurta, tavuk, balık, kırmızı et, yeşillik, susam, pekmez, üzüm, fındık, fıstık, kayısı ve dut tüketiminin artırılması yönündedir.
Dikkate alınmayan kansızlık- demir eksikliği birden çok hastalığın ana kaynağı olarak görülmesinin yanı sıra belli bir hastalığın sonucu olarak da baş gösteriyor olabilir. Altındaki sebepleri ve sonuçları araştırmanız bu noktada çok önem arz ediyor. Tüm bu sebepler dolayısıyla ve bu bilgiler ışığında yukarıda baş gösteren şikayetleriniz varsa mutlaka bir uzmana başvurarak değerlerinizi ölçtürmeniz ve geri dönülmez sorunlara kapılarınızı kapatmanız gerektiğini unutmayın.