Sohbet ettiğiniz, yemek yediğiniz, kendinizi dinlediğiniz herhangi bir anda sizinde ansızın kulağınız çınlıyor mu? Peki neden çınlıyor olabilir? Hem sağlık dünyası hem de İslam dünyası bu konuda nasıl açıklama yapıyor gelin bir bakalım.
Kulak Çınlaması Nedir?
Kulak çınlaması (tinnitus), hastanın psikolojik bir sorunu olmamasına rağmen, dışarıda var olmayan frekanstaki sesleri duyması olarak algılanır. Kulak çınlaması hafif ve yüksek şiddetli gelişebiliyor. Hafif şiddetli çınlamalar özellikle geceleri ve sessiz ortamlarda duyulabiliyor.
Yüksek şiddetli çınlamalar ise hemen hemen her ortamda duyulabiliyor. Tedavi edilmeyen kulak çınlaması bir süre sonra kişinin psikolojik sorunlar yaşamasına kadar giderek depresyona girmesine neden olabiliyor.
Kulak çınlamasının tehlike arz edebileceği durumlar da olabilir. Eğer kulak çınlaması bir anda ortaya çıktıysa, hızlı ilerliyorsa kulak çınlamasıyla birlikte gelişen baş dönmesi, işitme kaybı, baş ağırsısı ve denge kaybı gibi sorunlar varsa tehlikeli boyutlarda olabilir.
Beyin sapında 8. sinire vestibülokohlear sinir (denge ve işitme siniri) denir ve bölgenin sinir kılıfında tümörler meydana gelebilir. Beyinde gelişen bazı tümörler erken dönemde kendini kulak çınlamasıyla belli edebiliyor.
Özellikle tek taraflı kulak çınlaması olan kişilerde işitme kaybı da görülüyorsa tümoral lezyonlar açısından değerlendirilmesi ve tetkik edilmesi gereklidir.
Kulak çınlamasının görülme sıklığı yaşa göre değişiklik gösterebilir. Aslında teorik olarak çocuklarda çok fazla görülmemektedir. Yine de bu durum çocuklarda kulak çınlaması olmadığı anlamına gelmez.
Çocuk şikayetini söyleyemiyor veya tanımlayamıyor olabilir. Kulak çınlaması, işitme kaybının azalmasına neden olan her türlü durumda ortaya çıkabilir.
Kulak çınlaması, her zaman ince bir ses şeklinde olmayabilir. Kalın tonlu, kaba tonlu veya nabız atar gibi birçok tonda görülebilir.
Özellikle çocuklarda görülen kulak iltihapları, kulakta sıvı toplanması ve uzun süre bu sıvının içerde kalmasıyla oluşan efüzyonlu orta kulak iltihabı (otitis media) denilen durumlarda çınlama olması çok normal görülür.
Fakat çocuklar kulak çınlaması veya az duyma gibi şikayetlerde bulunmaz. Çocuklarda kulak çınlaması söz konusu olsa da zor tanımlanabilir.
Sağlık dünyasının yaptığı açıklamalara geçmeden önce İslam dünyasında ne anlama geldiğine öncelikle değinelim;
İslamda Kulak Çınlaması,
Mü'minin kulağı çınladığı sırada Resûlullah (S. A. V.) Cenâb-ı Hak katında o mü'mini anmış, ona duâ etmiştir. Mü'minin ruhu bu duayı duyduğu zaman kulağı çınlar. Bunun üzerine salavât-ı şerîfe okuması tavsiye edilmiştir. Nitekim ayakların uyuşup karıncalandığında da salavât getirmek tavsiye buyrulmuştur. Müminler muhasara altında Muhammed Mustafa'ya (S. A. V.) peygamberlik verilmesinin yedinci senesinde, Mekke-i Mükerreme'deki müşrikler, mü'minlerin günden güne artıp kuvvet bulduklarını gördükten sonra onlara eziyetlerini bir kat daha fazla artırmışlardı. Peygamber Efendimiz'in (S. A. V.) dahil olduğu Benî Hâşim'in ihtiyaç içerisinde yaşamaları için kendileri ile her türlü alışverişi ve münâsebeti kesmişlerdi hattâ bu hususta bir ahitname yazıp Kâbe-i Muazzama'nın duvarlarına asmışlardı. Bundan böyle Peygamberimizin kabilesi Benî Hâşim'den olanlar ya Müslüman olsunlar ya da olmasınlar- Ebû Talib'in mahallesinde mahsûr (Çevresi kuşatılmış) bir durumda kalmış, çok fazla sıkıntıya uğramışlardı. Diğer Müslümanlar da gelip Ebû Talib'in mahallesinde toplanmışlardı. Bu muhasara üç yıl boyunca devam etmiş nihayet bu ahitnamenin öncesindeki Bismik'allâhümme (İsminle ya Allah) ibaresinden başka tüm yazılarını güvelerin yemiş olduğunu Peygamber Efendimiz bir mucize olarak haber vermişti. Oraya gidip baktılar, bu hakîkati anlayınca müşrikler utandılar, Hâşimîler aleyhindeki ittifakları bozmuş oldular, Benî Hâşim'de kurtulup biraz daha nefes aldı.
Kulak Çınlaması Günden Güne Anlamları
Alimler kulak çınlamasını çok uzun tecrübeler neticesinde gün ve gecesine göre hükümlere ayrıştırmışlar, hayır ve şer-den neye yorulduğunu beyan etmişler ve bildirmişlerdir. Her ne vakit olursa olsun kulağı çınlayan insan derhal; (Allahümme salli alâ seyyidinâ muhammedin ve ala âlihi ve sahbihi ve selleme. Allahümme innî es'elüke küllehayri ve eûzû bike min küllişşerri.) demek gerekmektedir demişler.
Pazar günü: Kulağı çınlayan insan büyüklerden faide görür.
Pazar gecesi: Kulak çınlaması çok büyük bir sevince, büyük bir sürura, işaret eder.
Pazartesi günü: Kulağı çınlayan insan yolculuğa gider ve biraz eline mal geçer.
Pazartesi gecesi: Kulak çınlıyorsa, ağrı, sızı, keder ve meşakkate işarettir.
Salı günü: Zarar ve ziyan görmeye, elinden malın gitmesine, renç yani ağrı ve sızıya delalet eder.
Salı gecesi: Sahibi olan zâtın ümidine nâil olacağına, işarettir ve çok iyidir.
Çarşamba günü: Kâr ve fâide hasıl olmasına, düşmanına galip gelmeye, duacı olduğu şeye vâsıl olmasına, yakınlarından yardım ve muavenet görmeye işaret eder.
Çarşamba gecesi: kulağı çınlayan insan bir nedenle pek ziyade kederli, pek çok üzüntülü olur, hiç güzelliğe delâlet etmez.
Perşembe günü: Ana ve babasından, hısım ve akrabasından, büyüklerden velhâsıl ümid etmediği ve hesaba katmadığı veya hiç ummadığı etmediği yerden fâide görür, çok sevinir ve mesrur olur.
Perşembe gecesi: Kavgaya ve nizâa, can sıkacak şeylere, zarar ve ziyana ve müşkilâta işaret eder.
Cuma günü kulağı çınlayan insana bir zarar ve ziyan hâsıl olur, müteessir olacak ve üzülecek bir haber alır ya da keder ve endişe verecek bir hâl olur. Cuma gecesi: Kulağın çınlaması çok iyidir. Ümit ve maksadı hâsıl olur. Gam ya da kederi varsa gider, eline mal geçer mesrur olmaya neden olacak bir haber alır, çok sevinir ve mutlu olur.
Cumartesi günü: Kulağı çınlayan insanın ummadığı yerden eline mal ve para geçer iyi bir haber alır, kâr ve kisbi artar, yani her ne suretle olursa olsun sevinç ve mesrûr olmaya işaret eder.
Cumartesi gecesi: Kulağı çınlayan insanın elinden mal çıkar, zarara ve hasara uğrar umduğu şeylerden mahrum kalır.
Sağlık dünyası bu konuyu nasıl açıklıyor?
Kulak çınlaması neden olur?
Kulak çınlamasının kendisi aslında bir belirtidir. Kulak çınlamasının nedenleri arasında şu sebepler yer alır:
• Kulak yolunu tıkayan kulak kiri
• İşitme kaybı
• Dış kulak yolu ve orta kulak iltihabı
• Yüksek sese maruz kalma
• Baş ve boyun travmaları
• Ototoksik ilaçlar
• Çene eklemi bozuklukları
• Yüksek tansiyon
• Damar sertliği
• Omurilik kaynaklı hastalıklar
• Yaşlanma kaynaklı işitme kayıpları
• Otoskleroz ve meniere hastalığı gibi bazı iç kulak hastalıklar
• İç kulak ve beyin sapı tümörleri
• Metabolik hastalıklar
• Böbrek hastalıkları
• Hormonsal bozukluklar çınlamaya neden olabilir.
Bu belirtiler kulak çınlamasına aşağıda açıklandığı gerekçelerle neden olabilmektedir:
İşitme kaybı
İç kulakta (koklea), kulağın ses dalgalarını aldığında hareket eden küçük, hassas tüy hücreleri vardır. Bu hareket, kulaktan beyne (işitme siniri) giden sinir boyunca elektrik sinyallerini tetikler. Beyin bu sinyalleri ses olarak yorumlar. İç kulağını içindeki kıllar bükülür veya kırılırsa (bu yaşlandıkça veya düzenli olarak yüksek seslere maruz kaldığınızda olur) -beyine rastgele elektriksel uyarılar sızdırılmasıyla kulak çınlaması şikayeti oluşabilir.
Kulak enfeksiyonu veya kulak kanalı tıkanıklığı
Kulak kanallarında sıvı birikmesi neticesinde kulaklar tıkanabilir. Bu durum da kulaktaki basıncı değiştirerek kulak çınlamasına neden olabilir.
Baş veya boyun yaralanmaları
Baş veya boyun travması iç kulağı, işitme sinirlerini veya işitmeye bağlı beyin işlevini etkileyebilir. Bu tür yaralanmalar genellikle tek kulakta çınlamaya neden olur.
Kullanılan bazı ilaçlar
Kullanılan bazı ilaçlar kulak çınlamasına neden olabilir veya çınlamanın şiddetini artırabilir. Genel olarak bu ilaçların dozu ne kadar yüksekse kulak çınlaması o denli şiddetlenebilir. Tinnitusa neden olduğu bilinen ilaçlar arasında nonsteroid antiinflamatuar ilaçlar (NSAID'ler) ve bazı antibiyotikler, kanser ilaçları, diüretikler, antimalaryal ilaçlar ve antidepresanlar bulunur.
Kulak çınlamasına yol açabilen daha az yaygın nedenler de şunlardır:
Meniere hastalığı
Kulak çınlaması bir iç kulak hastalığı olan Meniere hastalığının erken bir göstergesi olabilir.
Östaki borusu disfonksiyonu
Uçak yolculuğu örneğindeki gibi atmosfer basıncı değişikliklerinde kulak zarına dışarıdan olan tazyik östaki disfonksiyonu olan kişilerde tüp yeterince çalışmadığı için karşılanamaz. Bu durumda kulak zarının çökmesine bağlı kulak çınlaması şikayeti oluşabilir.
Kulak kemiği değişiklikleri
Orta kulaktaki kemiklerin sertleşmesi (otoskleroz) işitme duyusunu etkileyebilir ve bu durum da kulak çınlamasına neden olabilir.
İç kulakta kas spazmları
İç kulaktaki kaslar gerilebilir (spazm), bu durum da kulak çınlaması, işitme kaybı ve kulakta dolgunluk hissine neden olabilir.
Temporomandibular eklem (TME) bozuklukları
Başın her iki yanında kulakların önünde bulunan ve alt çene kemiğinin kafatasınızla buluştuğu yer olan TMJ ile ilgili sorunlar da kulak çınlamasına yol açabilir. Yani çınlayan kulaklar bazen çene veya dişlerle ilgili işitsel olmayan bir sorunla ilgili olabilir.
Akustik nöroma veya diğer baş ve boyun tümörleri
Akustik nöroma, beyinden kulağa giden kraniyal sinirde gelişen, denge ve işitmeyi kontrol eden iyi huylu bir tümördür. Bununla birlikte diğer boyun veya beyin tümörleri de kulak çınlamasına neden olabilir.
Kan damarı hastalıkları
Kulak çınlaması kan damarı hastalıklarından da kaynaklanabilir.
Diğer kronik hastalıklar
Diyabet, tiroid problemleri, migren, anemi ve romatoid artrit ve lupus gibi otoimmün bozuklukları içeren rahatsızlıkların tümü kulak çınlaması ile ilişkilendirilebilir.
Sol kulak çınlaması neden olur?
Sol kulakta oluşan çınlamanın nedeni yoğun sese maruz kalma, yüksek tansiyon, alerji veya anemi sinüzit, enfeksiyon, ilaç kullanımı veya kulak yaralanması olabilir. Nadir durumlarda bu kulaklarda olan çınlama, tümör veya anevrizma gibi ciddi bir sorunun işaretidir.
Sağ kulak çınlaması neden olur?
Sağ kulak çınlamasına yüksek sese maruz kalma, yüksek tansiyon, kullanılan ilaçlar, kulak enfeksiyonu, işitme kaybı ve stres gibi etkenler neden olur. Tıpkı sol kulakta olduğu gibi sağ kulakta olan nadiren olsa da tümör veya anevrizma gibi ciddi bir sorunun işareti olabilir. Diğer risk faktörleri ve nedenleri arasında ise diyabet, tiroid sorunları, obezite ve kafa travması yer alır.
Kulak çınlaması için risk faktörleri nelerdir?
Oldukça yaygın şekilde görülebilen kulak çınlamasında bazı risk faktörleri şunlardır:
Yüksek sese maruz kalma
Ağır ekipman, motorlu testereler ve ateşli silahlardan çıkan yüksek sesler, gürültüyle ilgili işitme kaybının yaygın kaynaklarıdır. MP3 çalarlar gibi taşınabilir müzik cihazları da uzun süre yüksek sesle çalınırsa gürültüye bağlı işitme kaybına neden olabilir. Özellikle gürültülü ortamlarda çalışan kişiler risk altındadır.
Yaş
Yaşlanan kişilerin kulaklarınızda şleyen sinir liflerinin sayısı azalır ve bu durum da kulak çınlamasıyla ilişkili işitme sorunlarına neden olabilir.
Cinsiyet
Kulak çınlaması şikayeti erkeklerde kadınlara nazaran daha fazla görülür.
Tütün ve alkol kullanımı
Sigara içen kişilerde kulak çınlaması gelişmesi riski daha yüksektir. Aşır alkol tüketimi de kulak çınlaması gelişmesini artırabilen risk faktörleri arasındadır.
Bazı sağlık sorunları
Obezite, kardiyovasküler problemler, yüksek tansiyon, artrit veya kafa travması öyküsü kulak çınlaması riskini artırır.
Kulak çınlamasının belirtileri nelerdir?
Kulak çınlaması, ıslık sesi, tıslama sesi, uğultulu, yüksek tonlu ve zonklama şeklinde kendini belli edebilir Çınlama esnasındaki bu sesler bazen sinir bozucu bir hale vararak kişinin psikolojik durumunu da etkileyebilir. Bazı durumlarda, çınlama esnasındaki ses o kadar yüksek olabilir ki, harici sesi konsantre olma zorlaşabilir. Durumdan şikâyetçi olan hastadan başkası bu sesi duymaz.
Öte yandan nadir durumlarda, kulak çınlaması (tinnitus) genellikle kalp atışıyla aynı zamanda ritmik şekilde bir nabız veya boğmaca sesi olarak belirebilir. Bu duruma pulsatil tinnitus denir. Doktor muayene sırasında bu tür kulak çınlamasını duyabilir.
Kulak çınlamasının kişiye etkileri nelerdir?
Kulak çınlaması bazı kişilerde şu etkilere neden olabilir.
• Aşırı sıkıntı
• Depresyon
• Sık sık ruh hali değişimleri, anksiyete atakları
• Gerginlik, sinirlilik veya hayal kırıklığı
• Zayıf konsantrasyon
• Uyku problemleri
Kulak çınlaması şikayetinde hangi durumlarda doktora başvurulmalıdır?
Kulak çınlamaları ciddi rahatsızlıkların belirtisi olabileceği gibi kişinin hayat kalitesini düşererek şekilde rahatsızlık verici de olabilir. Nitekim kulak çınlaması şikayetlerinde doktora başvurulmalıdır.
Özellikle aşağıdaki durumlarda vakit kaybedilmeden doktora başvurmak gerekmektedir.
• Soğuk algınlığı gibi üst solunum yolu enfeksiyonundan sonra gelişen ve bir hafta içinde düzelmeyen kulak çınlamaları şikayetlerinde
• Kulak çınlamasıyla birlikte seyreden işitme kayıpları ve baş dönmesi şikayetlerinde
• Kulak çınlamasının bir sonucu olarak meydana gelen anksiyete veya depresyon şikayetlerinde
Kulak çınlaması tanısı nasıl konulur?
Doktor öncelikle hastanın öyküsünü öğrenmek ister. Doktor kulak çınlamasına yol açan nedenlerin kulağa bağlı sebeplerden oluştuğunu düşündüğü takdirde odyometrik muayene ile Eğer kulağa bağlı sebeplerden kaynaklandığı düşünülüyorsa, odyometrik muayene ile dış kulak yolunda, orta kulakta veya kulak zarında çınlamaya neden olabilecek bir sorun arar. Kas-iskelet sistemi faktörleri, çene sıkma, diş gıcırdatma, önceden yaralanma veya boyundaki kas gerginliğinin bazı durumlarda kulak çınlamasını daha belirgin hale getirebileceğinden doktor kişinin kaslarını kısmasını çene veya boynu belirli şekillerde hareket ettirmesini isteyebilir.
Sürekli, sabit ve yüksek perdeli (en yaygın tür) kulak çınlaması, genellikle işitme sistemindeki bir sorunu gösterir ve bir odyolog tarafından yapılan işitme testlerini gerektirir. Bir tümör veya kan damarı anormalliğini kontrol etmek için MRI veya BT görüntülemesi gerekebilir.
Kişinin genel sağlığı da kulak çınlamasının şiddetini ve etkisini etkileyebilir. Doktor bu nedenle aynı zamanda kişinin fiziksel aktivitelerini uyku düzenini ve stres seviyenizi de değerlendirebilir.
Pulsatil tinnitus’ın ( bu sesi muayene sırasında doktor da duyabilir) neden kaynaklandığını teşhis etmek için kullanılabilecek görüntüleme cihazları ise şunlardır:
• Anjiyografi
• Bilgisayarlı tomografik anjiyografi (CTA)
• Bilgisayarlı tomografi (CT) taraması
• Manyetik rezonans anjiyografi (MRA)
• Manyetik rezonans görüntüleme (MRI)
• Temporal kemik BT taraması
• Ultrason
Kulak çınlaması nasıl geçer? Tedavi yöntemleri nelerdir?
Kulak çınlaması özellikle aniden, işitme kaybıyla birlikte ortaya çıktığında tedirgin edicidir. Böyle bir durumda acilen Kulak burun boğaz (KBB) uzmanına başvurulmalıdır. İşitme kaybının olmadığı bir durumda ise önce sakin olunmalı ve dinlenilmelidir; iyi bir uyku çekmek önemlidir. Durumun birkaç saati aşkın devam etmesi durumunda acele olarak KBB uzmanına başvurulmalıdır. Aniden oluşan ve ağır seyreden çınlama hastalarının yüzde 70’i erken ve acil tedaviyle tamamen iyileşmektedir. Ancak uzun zamandır çınlaması olan hastalarda tedavi daha zor olmaktadır.
Altta yatan sağlık sorunları ortadan kaldırılarak kulak çınlaması tedavi edilebilmektedir; ancak her çınlamayı tümüyle iyileştirmek mümkün olmayabilir. Hastalara; ‘alışman lazım, bu ses ömrün boyunca seninle olacak, yapabilecek bir şey yok’ gibi ifadeler kullanmak, zaten tedirginlik ve korku içinde olan hastayı daha da endişeye sürükleyebilir. Nedene yönelik tedavi, çeşitli ilaçlar ve psikiyatrik destek medikal tedavinin temelini teşkil eder. Buna rağmen çınlamayı tamamen kesmek mümkün olmayabilir. Ancak hastaları daha iyi duruma getirecek ve çınlama ile baş etmelerini sağlayacak tedavi yöntemleri bulunmaktadır. Bu yöntemler şu şekilde sıralanabilir:
• Çınlaması olan hastalar sessiz ortamda kalmaktan kaçınmalıdır. Özellikle geceleri sessiz ortamda açılan hafif bir müzik çoğu hastanın çınlamasını baskılayacak ve rahatsızlık verici olmasını engelleyecektir.
• Çınlama etkisizleştirme terapisi isimli bir teknik ile hastaya bilinçaltında çınlamanın sağlığına tehlike oluşturmadığı öğretilebilir ve çınlamaya karşı hasta kendini yeniden şartlandırabilir. Böylece, hastanın çınlama sesi ile baş etmesi ve bir süre sonra sesin daha düşük olarak algılanması sağlanır.
• Çınlama maskeleyici cihazlar.
• Soft lazer uygulamaları.
Kulak çınlamasını önlemek için herhangi bir şey yapabilir miyim?
İç kulaktaki duyusal kıl hücrelerinin hasar görmesi sonucu ortaya çıkan gürültü kaynaklı işitme kaybı, kulak çınlamasının en yaygın nedenlerinden biridir. Yüksek sese maruz kalmayı sınırlamak için sesten uzaklaşarak, sesi kısarak veya kulak tıkacı veya kulaklık takarak yapılacak her şey kulak çınlamasını önlemeye yardımcı olacaktır.
Kulak çınlamasına ne iyi gelir? Kulak çınlaması için evde neler yapılabilir?
Çoğu kulak çınlaması vakasında evde tedaviye başlamadan önce kulak çınlamasının tedavi edilebilir veya başka bir sorundan kaynaklanmadığından emin olmak için bir kulak, burun ve boğaz doktoru tarafından değerlendirilmesi gerekmektedir.
Bitkisel ev ilaçları ( ginkgo biloba, melatonin ) ve çinko vitamini , Amerikan Kulak Burun Boğaz Akademisi tarafından önerilmemektedir.
Ayrıca Lipo-flavonoid de kulak çınlamasını hafifletmenin bir yolu olarak pazarlanan bir takviyedir; ancak lipo-flavonoidin kulak çınlaması vakaları için etkili olduğuna dair mevcut bir bilimsel kanıt yoktur; söz konusu takviye Meniere hastalığının semptomları için faydalı olabilir. Kulak çınlamasına odaklanmamaya çalışılmalıdır. Zira kulak çınlamasına odaklanılması durumu daha da kötüleştirebilir. Hobiler ve aktiviteler kulak çınlaması şikayeti olan kişinin zihninin zihninizi ondan uzaklaşmasına yardımcı olabilir.
Verdiğimiz bu bilgiler başarı konusunda sıkça anılan hastaneler arasında yer alan Memorial Tıbbi Yayın Kurulu ve Acıbadem Hastanesinin resmi internet sitesinden derlenerek hazırlandı. Belirtelim ki uzman görüşlerin yer aldığı haberimizde verilen bilgilerin dikkate alınması sağlığınız açısından önem arz etmekte.