Bizim için çay; bir sohbet bahanesi, dost meclislerinin vazgeçilmezi. Ancak dünya genelinde çayın etrafında şekillenen birçok farklı gelenek ve ritüel bulunuyor. İşte farklı coğrafyalardan çayla yoğrulmuş kültürler…
İngiltere: Kraliçeye Kadar Uzanmış Bir Geleneğin Doğuşu
İngilizlerin meşhur “5 çayı” geleneği, aslında 1840 yılında Bedford Düşesi Anna’nın kahvaltı ile akşam yemeği arasındaki açlığını bastırmak için çay eşliğinde atıştırmalıklar tüketmesiyle başlamış. Düşesin bu alışkanlığı kısa sürede sosyeteye, ardından Kraliçe Victoria’ya ulaşmış ve zamanla bir İngiliz klasiği haline gelmiş.
Hindistan: Sokaklardan Yükselen Baharat Kokulu Bir Gelenek
Hindistan’da çay, sadece bir içecek değil; bir sokak kültürü. “Chaiwala” adı verilen çay satıcılarının ellerinden çıkan baharatlı sütlü çaylar, Hindistan’ın dört bir yanında tüketiliyor. Siyah çayın; süt, şeker ve kakule başta olmak üzere çeşitli baharatlarla harmanlanmasıyla hazırlanan bu çaylar, kilden yapılmış küçük kaplarda sunuluyor.
Moğolistan: Tuzlu, Yağlı ve Etli Çay Töreni
Moğolların çay anlayışı oldukça sıra dışı. Çaya şeker yerine tuz, un ve yağ ekleyen Moğol halkı, çayın yanında kurutulmuş kuzu eti tüketmeyi de bir gelenek haline getirmiş. Büyük tencerelerde kaynatılan bu özel karışım, ardından çaydanlıklara aktarılıyor ve misafirlere sunuluyor.
Fas: Nane ile Gelen Serinlik
Fas’ta çay denilince akla ilk gelen nane oluyor. Yeşil çayın şekerle kaynatılması ve taze nane yapraklarıyla servis edilmesi, ülkenin en yaygın çay ritüeli. Faslılar misafire çay ikram etmeyi büyük bir incelik sayıyor. İlginç bir detay ise; çay hazırlama ve servis etme görevini genellikle erkeklerin üstleniyor olması.
Çin: Binlerce Yıllık Bir Gelenek
Çin’de çay kültürünün kökeni, M.Ö. 2737 yılına, Çin İmparatoru Shen Nung’un tesadüfen çay yapraklarının kaynar suya düşmesini fark etmesine kadar uzanıyor. Çinliler için çay, sadece damak zevki değil, görsel bir şölen. Bu yüzden çayı geniş ağızlı fincanlarda içiyor, yaprakların suda süzülüşünü izlemekten keyif alıyorlar.
Japonya: Seremoninin Sanata Dönüştüğü Ülke
Japonya’da çay içmek başlı başına bir sanat dalı. “Sadou” ya da “Chanoyu” olarak bilinen bu seremoni, özel olarak tasarlanmış “hoshoan” isimli çay odalarında yapılıyor. Bu odalar, evlerin bahçesinde yalnızca çay seremonisi için kullanılıyor. Seremoni sırasında hem ev sahibi hem de misafirler belirlenmiş kurallara göre hareket ediyor. Hatta Japon çocuklar bu ritüelleri okulda öğreniyor.
Senegal: Köpükle Taşan Sosyal Paylaşım
Batı Afrika ülkesi Senegal’de çay, sosyalleşmenin temel unsurlarından biri. Ataaya adı verilen bu geleneksel çay, yeşil ya da siyah çayın bol şeker ve nane ile harmanlanmasıyla hazırlanıyor. Çayın özelliği ise bol köpüklü oluşu. Bu köpüğü elde etmek için çay, çinko demliklerde hazırlanıyor ve bardaklara oldukça yüksekten dökülüyor.
