Eski zamanlarda oldukça yaygın olan halıcılık zamanla önemini yitirmiş bununla birlikte kültürel değerlerin büyük bir bölümü yok olmayla yüzyüze kalmıştır. Acıları, sevinçleri, kültürel birçok unsuru motif olarak halıda yaşatma ve hatırlatma geleneği son nefesini vermek üzere desek yalan olmaz. Bu tarz geleneksel el sanatlarının devam ettirilmesine teşvik amacıyla doğu kültürümüze ait birçok değeri sizlere hatırlatma gereği duyarak kalbinize dokunmak istedik. Yine çok önemli yörelerden biri olan Malatya'da geleneksel el sanatlarının en önemlisi olan halıcılıkda Akçadağ efsane niteliğinde. Peki burada yapılan halıların özellikleri neler gelin hep birlikte göz atalım.
Günümüzde, eskiden de olduğu gibi, Akçadağ’da yapılan el sanatları içerisinde en önemli yeri halı ve kilim üretimi almakta. Akçadağ halıları denilince de Kürecik ve Ören halıları ve kilimleri akla gelmekte. Kürecik bucağı ve köyleri, Ören Beldesi ve bir kısım köyleri ile az miktarda Derinboğaz (Ancar), Resuluşağı, Kayadibi, Esenbey gibi köylerde sayıca çok az aile tarafından bu sanat devam ettirilmeye çalışılmakta.
Malatya İl Kültür ve Turizm Müdürlüğünce "Akçadağ Halısı" için yapılan Coğrafi İşaret başvurusu kabul edilerek Resmi Coğrafi İşaret ve Geleneksel Ürün Adı Bülteni 'nde yayınlanarak Coğrafi İşareti almış. Malatya'nın Akçadağ ilçesinde el sanatları içerisinde en önemli yeri el dokuması halı ve kilim üretimi almakta olup, Akçadağ Halısı eskiden beri sadece Malatya'da değil çevre illerde de tanınmakta.
Hasan Çelebi nahiyesinde kadınlar tarafından yünden, iplikten, hayli halı, kilim, seccade, döşeme ve perdeler dokunur. Her taraftan istendiğinden ve arzu edildiğinden, ayrıca ince ve sağlam olduğundan yılda yüz bin kuruşluk ihracatı vardır." denilmektedir. Hicri 1310 (1892) tarihli Ma’muretül Aziz salnamesinde ise özetle şöyle yazmaktadır: "Kazada dokunan halı ve kilimler pek zarif ve güzeldirler. İşbu makbul kilim ve halıların böyle ücra mahallerde tekemmül etmiş olması insanı hayrete düşürmektedir."
Akçadağ halılarında hâkim renk kırmızı olup, kırmızı ile birlikte siyah veya lacivert de sıkça kullanılmaktadır. Bir odanın zemininin döşenmesinde odanın büyüklüğüne göre iki veya üç adet, ince ve uzun halılar tercih edilmektedir. Bu halılar iki parça ise aynı desenlerde; eğer üç parça olacaksa kenarlara gelen kısımlardaki aynı desenlerle ortaya gelecek halı daha ince ve farklı desenlerde dokunmaktadır. Bu parçaların her birisine "kanat" denilmektedir.
Akçadağ- Kürecik halılarının bir desimetrekaresinde 700 civarında düğüm bulunuyor.
Kürecik yöresi el dokuma halıcılığı geçmişten günümüze önemini sürdürmekle beraber, ev tezgâhlarındaki dokumacılık köylerde ve halk eğitim merkezi kurslarında devam ettirilmekte.
Akçadağ halıları 27.32 derece kaba kaliteli, bir desimetrekaresinde (dm2) 700 civarında düğüm bulunan halılardır. Yörede dokunan halı ve kilimlerde ülkemizin genelinde kullanılan motifler kullanılmakla birlikte yöreye has motiflerin varlığı kabul edilmektedir. Malatya Akçadağ halılarında, dıştan içe doğru dar kenar su, ince suyu, geniş su, zemin veya göbek kısımları yer alır. Bunlardan her biri farklı motiflerle süslenir. Malatya yöresi halılarında çok sayıda motif vardır. Bunların büyük bir bölümü geleneksel motiflerdir. Yine tekrar edelim ki kırmızı, siyah, kahverengi, sarı, lacivert, beyaz, turuncu, yeşil, mavi renkler bu halılara hâkim. Göbeklerin dışında kalan alanlar göz ve S şekilli damga (im) motifleriyle bezenmiştir. Göbek veya göl olarak adlandırılan kısmın zemini geometrik veya bitki desenlerle dolgulanmaktadır. Bunların hepsinin bir arada sunulduğu örnekler de vardır. Geometrik ve bitkisel desenlerle süslülerde göbeğin içerisi iç içe yerleştirilmiş yıldızlardan meydana gelen bir şemaya sahiptir. Bazı halılarda eşkenar dörtgen görünümlü göbek stilize edilmiş motiflerle doldurulmuştur. Akçadağ- Kürecik halıları 27.32 ve 32. 36 derece düğümlü, bir desimetrekaresinde (dm2) 700 civarında düğüm bulunan halılardır. Tek ya da çift kanat olarak meydana getirilen dokuma kompozisyonlarına, dikey ya da yatay hatlar ve mihraplı kompozisyonlar hâkimdir. Kompozisyonlar stilize edilmiş geometrik ve bitkisel bezemeler kullanılarak, simetrik düzende oluşturulmaya çalışılmıştır.
KAYNAK; http://www.malatya.gov.tr/malatya.ktb.gov.tr/
