Özellikle çocukların inanılmaz derecede tükettiği pizza, hot dog, sandviçler, pide, kızarmış tavuklar, hamburgerler, dürümler, patates kızartması soğan halkası, taco ve dondurma en popüler fast food ürünleri arasında yer alıyor. Peki ama çocuğunuzun sağlığını ne kadar etkilediğinin farkında mısınız?
Fast food, İngilizce isminin Türkçe karşılığı olan "hızlı yemek" kavramından da anlaşılacağı üzere, hızlı ve kolay bir şekilde hazırlanıp, kısa sürede yemeye hazır hale gelen, çoğunlukla seri üretim yoluyla üretilip ticari olarak satılan, gıdayla ilgili diğer faktörlerden ziyade "hizmet hızı" faktörüne odaklanan bir beslenme pratiği ve besin biçimidir. Fast food restoranlarında yaygın olarak görülen yemekler arasında tost, kumpir, döner, dürüm, balık ve patates cipsi, sandviç, pide, hamburger, kızarmış tavuk, patates kızartması, soğan halkası, tavuk nugget, taco, pizza, hot dog, dondurma gibi ürünler bulunur.
1950'lerde hayatımıza giren fast food restoran zincirlerinin şu anda dünyanın her tarafında bir hayli restoranları var ve artmaya devam ediyor. O zamandan bu zamana, restoran sayıları arttıkça gıda içeriklerinde de bazı şeyler arttı. Örneğin toplam yemek ve tatlı sayısı %226 oranında arttı, besin içeriğindeki sodyum miktarı arttı, porsiyon büyüklüğü arttı ve böylece kalori miktarı da arttı. Bu değerlerin artmasıyla sağlık riski de arttı. Zararlarını hepimiz kısmen biliyoruz ama hala tüketmeye devam ediyoruz.
Fast food yiyecekler, maalesef çocukların çok sevdiği ve tercih ettiği bir besin grubu. Küçük yaşlardan itibaren fast food tarzı besinler tüketen çocukların ilerleyen dönemde; obezite ve kilo sorunlarına, kalp ve damar hastalıklarına ve pek çok fiziksel rahatsızlık ile karşılaşma olasılıkları sağlıklı beslenen çocuklara göre çok daha fazladır. Çocuğun sağlıklı beslenme tarzını benimseyebilmesi için ebeveynlere önemli görevler düşüyor.
Fast food tarzı kötü beslenen çocukların, uzun vadede yaşayabilecekleri sağlık problemleri ve komplikasyonlar arasında şunlar belirtilebilir:
• Kemik erimesi,
• Kalp-Damar Hastalıkları, yağ, şeker ve tuz içeriği fazla besinleri tüketmek yetişkin dönemde yüksek kolesterol, yüksek kan basıncı ve ateroskleroz gelişimine yol açar.
• Tip 2 diyabet, çocuklarda fazla kilolu olmak, fiziksel olarak hareketsizlik ve ailede tip 2 diyabet öyküsü olması ile bağlantılıdır.
• Astım gibi bazı solunum yolu problemleri fazla kilolu çocuklarda daha sıktır.
Aşırı kilolu olmanın komplikasyonları arasında karaciğer sorunları, kalça gelişimi ile ilgili sorunlar (kaymış femoral epifiz), safra taşları, erken ergenlik ve polikistik over sendromu yer alır.
Çocuğunuzun doktoru, bu sağlık sorunlarının belirtileri için düzenli olarak tarama yapar. Çocuğunuzun mümkün olan en iyi tıbbi bakımı aldığından emin olmak için çocuğunuzun doktoru ile işbirliği yapın.
Çocuğun gıda ile olan ilişkisini kendi sağlık durumundan ayrı tutamazsınız. Çocuğunuzun sağlıklı gıda seçenekleriyle beslenmeye yönlendirin. Çocuğunuzu kilo alımı veya kilo verme diyetine kendiniz karar vermeyin, uzman diyetisyene başvurun.
Fast Food Restoranlarında Sağlıklı Seçimler
Gerçek şu ki, hiç bir fast food restoranında sağlıklı beslenemezsiniz. Bu restoranlar yediklerine dikkat etmeye çalışan ya da dikkat etmesi gerekenler için tasarlanmamıştır. Fakat daha iyi seçimler yapabilirsiniz. Eğer yapabiliyorsanız ekmek yemeyin. Bu sıkı bir karbonhidrat diyetinin de gereklerinden biridir çünkü aldığınız kiloların büyük çoğunluğunu ekmek yiyerek alırsınız. Patates kızartması, soğan halkaları, hatta kızarmış tavuk da dahil olmak üzere kızarmış hiçbir şey yemeyin. İçecek olarak diyet gazoz, çay ya da su alın. Tatlılardan ve salatalardan uzak durun çünkü her ikisinde de şeker vardır, soslardan hiç bahsetmiyorum bile. Aydınlatıcı olması açısından “Şişir Beni” (Super Size Me) isimli belgeseli izleyin. Eğer buralarda çok sık yiyorsanız bunu haftada bire düşürün. Pizza yerken üzerine sebze de isteyin, böylece sadece hamur, sos, peynir ve peperoni yememiş olursunuz. Fast foodun sizin için, bel genişliğiniz için ve kolesterolünüz için ne kadar kötü olduğunu unutmayın. Onbeş yaşında olsanız bile, bunun ileriki yaşamınızı nasıl etkileyeceğini düşünmelisiniz. Dikkat etmeye erken yaşta başlamak yaşlanırken vücudunuz için durumu kolaylaştıracaktır.
Fast Food Tüketiminin En Belirgin Zararları
Dünyanın birçok yerinde yapılan araştırmalar 'fast food' tüketiminin obezite, hipertansiyon, Tip 2 diyabet ve kardiyovasküler hastalıklar ile ilişkili olduğunu belirtiyor (Çin, İran, ABD, Fransa).
Bu hastalıkların belirlenen en büyük sebebi ise: kalori fazlalığı. Orta boy bir McDonald’s menüsü yediğinizde, günlük kalori ihtiyacınızın yarısından fazlasını karşılamış oluyorsunuz. Tek bir öğünde! Eğer sıradan bir beslenme yolu seçtiyseniz, geriye iki öğün ve ara öğünler daha kalıyor. Bu da kalori fazlanız olmasına yol açıyor. Kalori fazlası ise obeziteye yol açıyor. Obezite ise kardiyovasküler hastalıklar, böbrek problemleri, tip 2 diyabet, karaciğer hastalıkları gibi birçok sağlık problemi yaratıyor. Tabii eğer bir gençseniz ve her gün yüksek yoğunluklu egzersizler (HIIT) yapabiliyorsanız insülin direnci ve kardiyometabolik düzeninizi kısmen koruyabilirsiniz.
Bir diğer suçlu ise sodyum. Önerilen günlük sodyum alım değeri 2300 mg’dır. Bir kase kahvaltılık gevrek 250 mg, bir dilim pizza ve salata 710 mg sodyum içerir. Orta boy bir McDonald’s menüsü yediğinizde ise 1325 mg sodyum alısınız. Bu ise günlük ihtiyacın %57’sini oluşturuyor. Sodyum fazla tüketildiğinde ise hipertansiyon ve kardiyovasküler hastalıklara sebep oluyor. Kardiyovasküler nedenlerden oluşan ölümlerin 10'da 1'i sodyuma bağlanır.
Her 2290 mg sodyum ile yaklaşık 40 mg kalsiyum kaybı olmaktadir. Günde 40 mg kalsiyum kaybı 10 yılda %10’luk kemik kaybı ile açıklanır. Bu da ileriki yaşlarda osteoporoza yol açar.
Fast Food Neden Çok Tüketiliyor?
Fast food ürünleri, insanın evrimsel zaaflarına yönelik olarak hazırlanmaktadır. Daha fazla şeker ve kalori tüketimi, dopamin salgısını arttırarak zevk duygusunu tetiklemektedir. Ayrıca fast food zincirleri aşinalık gibi psikolojik olgulara yönelik tasarlanır ve insanları daha çok tüketime teşvik eder.
Bir yiyecek ne zaman fast food kapsamına girer?
Fast food hızlı, verimli ve düşük fiyatlı olmalıdır. Toplu olarak üretilip perakende ölçeğinde satılmalıdır.
Bir yerden kısa sürede satın alınabileceği gibi önceden pişirilmiş ve paketlenmiş veya dondurulmuş da olabilir.
Uzmanların yaptıkları bu bilgilendirmelere artık kulak vermenin çocuğunuzun ileriki dönemde hayat kalitesini ne derecede etkileyeceğini unutmamanız ve bu aşırı fast food tüketimine sınır getirmeniz gerekiyor.
