Anadolu, sayısız medeniyete ev sahipliği yapan kadim bir coğrafya. Bu nedenle bugün üzerine yaşadığımız topraklar, tarihin farklı dönemlerinden günümüze ulaşan ve farklı insan topluluklarına ait paha biçilmez tarihi eserlere ve kültür hazinlerine ev sahipliği yapıyor. İşte tümülüs ismi verilen yapılar da bu kıymetli kültür hazineleri arasında yer alıyor. Pek çoğu, Antik Çağ’da ortaya çıkan Frig Krallığı’ndan günümüze uluşan tümülüsler, ilk bakışta sıradan bir tepeyi andırıyor. Oysa bu yapılar, içerisinde kadim medeniyetlere ait önemli eşyalar ve kıymetli bilgiler barındırıyor. İşte “Anadolu’nun Piramitleri” olarak da adlandırılan tümülüsler hakkında bilmeniz gerekenler.
Tümülüs nedir?
Tümülüs, en yalın tanımıyla günümüzden binlerce yıl önce Anadolu topraklarında kurulan medeniyetlerdeki soylu ve zengin kişiler için yapılan anıt mezarlara verilen isim.
Tümülüsler nasıl yapılır?
Anıt mezarlar, tarihteki hemen tüm toplumlar için büyük bir öneme sahip. Öte yandan her toplumun anıt mezarları ortaya çıkarma şekli de farklı. Peki, binlerce yıl önce Anadolu’da yaşayan kadim medeniyetler anıt mezarlarını nasıl inşa ediyorlardı? Tümülüs mezar geleneğinde, ölen kişi bir odaya gömüldükten sonra üzeri toprakla örtülüyor ve yapay bir tepe oluşturuluyor. İşte tümülüs mezarları da bu şekilde inşa ediliyor.
Görünümüyle pek çok insanın sıradan bir toprak yığını olarak değerlendirebileceği tümülüsler, konik biçimi ve ölen kişiye ait şahsi eşyaları barındırmasıyla höyüklerden ayrılıyor
Bugün üzerinde yaşadığımız topraklarda, kadim zamanlardan günümüze ulaşan çok sayıda tümülüs bulunuyor
Tümülüsler Anadolu’nun Piramitleri” olarak da isimlendiriliyor
İlk etapta basit ve önemsiz tepecikleri andıran bu anıt mezarların içerisinde tıpkı piramitlerde olduğu gibi koridorlar, mezar odaları ve ölen kişinin şahsi eşyaları bulunuyor.
Tümülüslerin içinde ne var?
Tümülüsler söz konusu olduğunda en dikkat çekici sorulardan biri de bu! Çünkü bu anıt mezarların hemen hepsi kadim medeniyetlerdeki krallar, prensler ve soylular için inşa edilmiş. Bu sebeple tümülüslerin içerisinde oldukça değerli tarihi eserlere rastlamak mümkün. Ancak kadim dönemlerdeki öte dünya inancının bir uzantısı olarak tümülüslerde çoğunlukla ölen kişilerin yeni hayatlarında kullanabileceği eşyalar yer alıyor. Tümülüslerde çoğunlukla tunçtan veya bakırdan yapılan kaplar, testiler, ahşap masalar, yataklar, takılar ve benzeri kişisel eşyalara rastlanıyor.
Anadolu’nun farklı bölgeleri çok sayıda tümülüse ev sahipliği yapıyor
Örneğin Ankara’nın Polatlı ilçesinin yakınlarında yer alan ve milattan önce 8. yüzyılda kurulan Friglerin tarihi başkenti Gordion, tümülüsler söz konusu olduğuna oldukça önemli bir bölge. Tarihi başkentte 100 civarında tümülüs var. Şehirdeki anıt mezarların da hemen hepsi, Frig yönetici sınıfına mensup kişileri için yapılmış. Bunula birlikte Gordion’daki tümülüslerin mezar odalarının pek çoğu taştan yapılmış. Ancak buradaki en büyük tümülüsün mezar odası ahşap. 1957 yılında keşfedilen bu görkemli anıt mezarın Frig Kralı Midas’a ait olduğu düşünülüyor. Ancak milattan önce 740 yıllarında yapılan ve Büyük Tümülüs olarak adlandırılan mezarın Gordion kentinin kurucusu ve Midas’ın babası Gordias’a ait olduğunu düşünenler de var.
Gordion, kıymetli tümülüslerin bulunduğu tek bölge değil
Söz gelimi Nemrut Dağı’nda yer alan anıt mezar da Anadolu coğrafyasındaki en önemli tümülüslerden biri olarak gösteriliyor.
Ülkemizdeki en büyük tümülüs ise milattan önce 6. yüzyılda yapıldığı düşünülen Alyattes Tümülüsü
Alyattes Tümülüsü, Gediz Nehri ile Marmara Gölü arasında kalan ve Bin Tepeler olarak isimlendirilen bölgede yer alan onlarca anıt mezardan biri. Manisa’nın Salihli ilçesi sınırları içerisindeki Sardes Antik Kenti yakınlarında bulunan Alyattes Tümülüsü ise ülkemizdeki en büyük tümülüs olma özelliğine sahip. Ünlü Lidya kralı Alyattes’e ait olan tümülüs 355 metre çapında ve 69 metre yüksekliğinde. Anıt mezarın çevre uzunluğu ise 1115 metre. Tüm bunlar Alyattes Tümülüsü’nü, dünyada da en büyük tümülüs mezarlarından biri haline getiriyor. -listeli