(1861-1923)
Aşçı İbrahim Dede’nin yazmış olduğu hatıratında Hacı Fevzi Efendi’nin Baba taraf evveliyatlarının “Seyyid-i Evlâd-ı Rasulden” yani Seyyidler soyundan (Hazreti Peygamber soyundan)geldiğini belirtmiş, Mustafa Fehmi Efendi’nin de zâhirî ve bâtıni ilimler deryâsınıngavvâsı, Fahr-i KâinâtPeygamber Efendimiz (Aleyhisselâtü vesselâm)’ın gerçek varislerinden, bid’atleri yok eden ve Sünnet-i Seniyyeyiihyâ eden gibi vasıflara sahip olduğunu zikretmiştir. İbrahim Dede aynen şu ifadelerle şeyhi Mustafa Fehmi Efendi’nin siyadetini bildirmiştir;
“Âric-i me’âric-i makâmât-ı kudsiyye, sâ’id-i mesâ’id-i kerâmât-ı ünsiyye, gavvâs-ı bihâr-ı Kur’âniyye, hallâl-i rumûz-ı dekâyık-ı Furkâniyye, vâris-i mevâris-i hazret-i nebeviye, muhyî-i sünen-i Cenâb-ı Mustafaviye, şems-i meşârıku’l-meâlî, tâc-ı mefârıku’l-e’âlî, mahzen-i esrâr-ı hakîkat, matla’-ı envâr-ı ma’rifet, hayrü’l-halefi’l-izâm, fahrü’s-selefil-kirâm, kutb-ı dâ’ire-i dîn, gavs-ı merâtib-i yakîn, a’ref-i urefâu’l-vâsılîn, es-sultânUlemâ-billâh Hazretü’s-Seyyid Mustafa Fehmi el-Erzincanî…”
Şeyh Hacı Ahmed Fevzi Efendi’nin aile taraf evveliyatları Aşçı Dede Hazretlerinin zikrettiği üzere Seyyid’dir. Buna mukabil Erzincan’ın en seçkin bir ailesine mensuptur. Kanaatımızca, Erzincan-Merkez Vaskird (Işıkpınar) köyünden olmaları kuvvetle muhtemeldir. Zira Babası Hacı Mustafa Fehmi Efendi’yi izah ettiğimiz kısımda bu konuya temas edilmiş, Vaskird Köyü ile olan yakın alakaları zirkedilmiştir.
Hocazâde sülalesi olarak meşhur olan aile, Erzincan’ı çok eski senelerde mesken tutmuş, gerek merkezde ve gerekse Vaskird ve Rumsaray-(Mecidiye köyü)’daki Tur Ali Bey Zaviyesi’nde sair emlak’ın maliki olmuş köklü bir ailesidir. Hacı Mustafa Fehmi Efendi ve Gülsüm Hanım’ın evlatları olan Şeyh Hacı Ahmed Fevzi’nin diğer kadeşleri,
Ağabey Şeyh Mehmed Sıdkı Efendi(1859-1911),(Resim17)
KızkardeşHadice Hanımefendi , Vefatı-1287(1871),
Kardeşİbrahim Halet Efendi ,Vefatı-1289(1873)’dir.
MEHMED SIDKI EFENDİ: (NAMI DİĞER BÜYÜK HOCA)
1859 Erzincan doğumludur. Hacı Mustafa Fehmi Efendi’nin en büyük oğlu, Hacı Fevzi Efendi’in de ağabeyidir. Aşçı Dede, Hatırat-ı Aşçı İbrahim adlı eserinde Fehmi Efendi’nin ilim sırrı’nınMehmedSıdkı’ya, Hilâfet sırrı’nın ise Hacı Ahmed Fevzi Efendi’ye geçtiğini kaydeder. Resmi evraklarda Şeyh Mustafa Fehmi Efendinin vefatının ardından Erzincan’daki dergâhının Postnişin-i evveli olarak Mehmet Sıtkı Efendi zikredilmektedir. Kendisinden iki yaş küçük kardeşi Postnişîn-i Sânî Ahmed Fevzi ile beraber gerek babasından ve gerekse Aşçı Dede Efendi’den tahsil görmüştür. çok genç yaşta 1911 senesinde vefat etmiştir. Kabri şerifleri Terzi Baba Türbesinin ayakucu tarafındadır. Büyük Hoca diye anılırdı. Oğlu İbrahim Abdulhak FIRAT Bey’den soyu devam etmektedir.
Hacı Fevzi Efendi’nin kız kardeşi Hatice Hanım 1287 (1871) senesinde Erzincan’da vefat etmiş olup, kabri şerifi Erzincan Terzi Baba Türbesi’nin Kıble Cenahı bitişiğinde kardeşi İbrâhim Hâlet Efendi’nin yanındadır. (Resim18) Kabir taşında;
“Kutb-u Rabbâni, Gavs-ı Sübhâni, emîn-i feyz-ı esrâr-ı ilâhi Şeyh Mustafa Fehmi ‘kuddisesirruhü’s-seni Efendimiz’in kerime-i iffet-vesîmeleriHadîceHânım’ınrûh-ı şerifine Fâtiha. Sene:1287”(1871). Yazılıdır.
Hatice Hanımefendi’nin yanında olan kardeşi İbrâhim Hâlet Efendi’nin kabri şerifleri kitabesinde ise şu ibareler vardır;
“Emîn-i feyz-ı esrâr-ı ilâhi Şeyh Mustafa Fehmî ‘kuddisesirruhü’s-senî’ Efendimiz’innecl-i pâk-i âlîleriİbrâhîm Halet Efendi’nin kabr-i şerîfleridir. Sene:1289.” (1873) yazılıdır.
Yan yana medfun bulunan her ikisininde mezar taşları tercüme edilmiş ve ayakucu tarafına yeni yazı olarak ta dikilmiştir.
Şeyh Hacı Fevzi Efendi’nin kardeşi İbrahim Halet ve ablası Hatice Hanım’ın Terzi Baba türbesi yanındaki kabirleri.(Foto:AyşenurAşcı)
Şeyh Hacı Fevzi Efendi’nin iki kızı (Fehime ve Arife Hanımlar)dan başka, kaynaklarda hiç bahsedilmeyen ve tek oğlu olan İbrâhim Nahif Efendi ise geç yaşta vefat etmiş, kabri şerifleri de, Fevzi Efendi’den başlayan sokak üzerinde olup, Şeyh Beşîr Efendi ve Dede Paşa Hazretleri yoluna taraf sol cenâhta, Abdurrahim Reyhan Hazretlerinin baş taraf hizasındadır. Şahidesindeki yazı şudur;
Hû
Emîn-i feyz-ı esrâr-i İlâhî Mevlânâ Şeyh Mustafâ Fehmi’n-Nakş-bendi’l-Hâlidî “KuddiseSirruhü’s-Senî” Efendimiz’inhafîd-i mükerremleriİbrâhîmNahîf Bin Ahmed Fevzî merhûmunrûhlarına..
Terzi Baba kabristanında bulunan diğer Zevatın Kabirlerinde aynı sırada yan yana olup Şahidelerinde şunlar yazılmıştır:
Hüve’l-Bâkî
Sultân-ı ulemâ’-i bi’llâh, Reh-nümâ-yıSâlikân-i Ehlu’llâh, Üstâd-i A’zam Mevlânâ Şeyh MustafâFehmî “KuddiseSirruhü’s-Senî” Efendimiz’inhalîle-i ismet-vesîmelerisâlihâtü’n-nisvân Fâtıma Hânımları’nınrûh-ı aliyyelerine, Fâtiha! Sene 1302.
Hüve'l-Bâkî
Resim:21 Sultân-ı ulemâ' Bi'llâh ve Reh-nümâ-yıSâlikân-i İla'llâh, Üstâd-i A'zam Mevlânâ Şeyh MustafâFehmî "KuddiseSirruhü's-Senî" Efendimiz'inHalîle-i İsmet-vesîmeleriHâcce…
Hüve’l-Bâkî
Emîn-i feyz-ı esrâr-i İlâhî Mevlânâ Şeyh MustafâFehmî “KuddiseSirruhü’s-Senî” Efendimiz’inhafîdiBeğ-zâde Hâcı Hâfız Alî Efendi’nin HalîlesiHadîceHânım’ınrûhuiçün, Fâtiha! Sene 1324.
Hüve’l-Bâkî
Şeyh Efendimiz’inevlâd-i mağfûrîlerindenbeyne’l-ihvân gayret ü sadâkat ve sınâyi’-i mütenevvi’adamehâretleriylemümtâzÇerkesHasen Efendi merhûmunrûhunaFâtiha! Sene 1305.
Şeyh Fevzi Efendi’nin yeğeni, Şeyh Mehmet Sıtkı Efendi’nin oğlu, Aralıksız 7 dönem Erzincan Milletvekilliği ve Cumhuriyet döneminin ilk Erzincan Belediye Başkanlığını yapan Hocazâde İbrahim Abdulhâk FIRAT Bey yüzyılın başlarında üniformalı vaziyetteve 1950 senesinde..(Torunu Furkan Fırat Aile arşivi)
(***Sürecek)