Şanlıurfa’nın Haliliye ilçesindeki Senem Mağaraları ile Bozova ilçesindeki bir vatandaşın bahçesinde, Roma dönemine ait Columbariumlar bulunuyor. Kültür Envanteri Projesi kapsamında kaydedilen bu yer altı yapıları, antik Roma'da ölülerin küllerinin konulduğu özel mezar alanları olarak kullanılıyordu.
Roma İmparatorluğu'nun ardından gelen birçok medeniyetin izlerini taşıyan bu yapılar, az sayıda örneği bulunan ve oldukça özel kabul edilen yapılar arasında yer alıyor. Columbariumlar, adını Latince "columba" (güvercin) kelimesinden alıyor. Nişlerin güvercin yuvalarına benzemesi nedeniyle bu terim türetilmiş. Şanlıurfa'daki bu buluntular, bölgenin tarihi dokusunu daha iyi anlamak adına büyük önem taşıyor.
Güvercinlikler ve Columbariumlar Arasındaki Farklar
Tarihsel olarak güvercinlikler, kuşların barınması, üremesi ve beslenmesi amacıyla kullanılan yapılar olarak bilinirken, Roma dönemine ait Columbariumlar ölülerin küllerinin yerleştirildiği mezar yapıları olarak karşımıza çıkıyor. Zamanla bazı Columbariumlar, daha sonra güvercinlik olarak da kullanılmaya başlanmış. Ancak iki yapı türü arasında temel fark, Columbariumların ilk başta birer mezar yapıları olmaları ve özellikle ölü gömme geleneği ile ilişkilendirilmeleridir.
Güvercinlikler, özellikle Geç Roma Dönemi ve Osmanlı İmparatorluğu dönemlerinde güvercin gübresinin tarımda kullanılmasının yaygınlaşmasıyla büyük bir öneme sahipti. Ayrıca güvercinler, ticari ve askeri amaçlar için de kullanılıyordu. Roma İmparatorluğu'ndan Osmanlı İmparatorluğu'na kadar uzanan bu süreç, güvercinliklerin çeşitli medeniyetler için değerli olduğunu gösteriyor.
Şanlıurfa'da yapılan bu keşif, bölgenin tarihi mirasını derinlemesine keşfetmek ve antik Roma'nın ölü gömme geleneği hakkında daha fazla bilgi edinmek açısından büyük bir adım.
