Günümüzde sıkça göz ardı edilen ama ölüm riski son derece yüksek olan bir sağlık sorunu sessizce ilerliyor: Aort diseksiyonu. Vücudun ana atar damarı olan aortun iç tabakasında oluşan yırtıklar, kişinin hayatını dakikalar içinde tehdit eder hale getirebiliyor. Uzmanlar, bu durumun kalp krizi ya da felç ile karıştırılabileceğini belirterek kamuoyunu bilinçli olmaya çağırıyor.
Hayati Bir Damar: Aort Nedir?
Aort, kalpten çıkan ve vücudun tüm bölgelerine oksijen açısından zengin kanı taşıyan en büyük atardamardır. Kalpten çıkan bu büyük damar, baston biçiminde yukarı doğru kıvrılarak beyne, göğse ve daha sonra omurgadan aşağıya doğru inerek karın ve bacaklara kan iletir. Aortun düzgün çalışması, organların sağlıklı çalışması açısından hayati önem taşır.
Aort Diseksiyonu: Dakikalar İçinde Tehlikeye Dönüşen Yırtılma
Aort diseksiyonu, damarın iç katmanında oluşan bir yırtıkla başlar. Bu yırtıktan içeri sızan kan, damar duvarının katmanlarını birbirinden ayırarak “sahte bir kanal” oluşturur. Eğer bu ayrışma ilerlerse, damar tamamen yırtılabilir ve bu durum anında ölüme neden olabilir. Aniden başlayan göğüs ağrısı, genellikle diseksiyonun en önemli belirtisidir. Bazı hastalar bu ağrıyı "bıçak saplanır gibi" ya da "yırtılır gibi" olarak tanımlar. Sırtın üst kısmına vuran bu şiddetli ağrıya, bazen bilinç kaybı, baş dönmesi, mide bulantısı, nefes darlığı ve görme bozuklukları da eşlik eder.
Risk Faktörleri: Yüksek Tansiyon ve Genetik Etkenler
Başrolde Aort diseksiyonu genellikle yüksek tansiyona bağlı olarak damar duvarında oluşan baskı nedeniyle ortaya çıkar. Bunun dışında genetik hastalıklar, özellikle bağ dokusu rahatsızlığı olan Marfan sendromu, Ehlers-Danlos sendromu gibi durumlar da riski artırır. Travmatik kazalar, damar iltihapları (vaskülit) ve doğuştan gelen damar anomalileri de diseksiyona yol açabilir.
Uzmanlar Uyarıyor: “Göğüs Ağrısını Hafife Almayın”
Kardiyovasküler cerrahi uzmanları aort diseksiyonunun genellikle beklenmedik anda ortaya çıktığını belirterek Diseksiyon, kalp krizi gibi hissedildiği için çoğu zaman yanlış tanı konabildiğini söylüyor. Oysa erken teşhis, hayat kurtarır. Göğsünde ya da sırtında çok ani ve şiddetli bir ağrı hisseden herkes, zaman kaybetmeden acil servise başvurmalıdır.
Tanıda Görüntüleme Yöntemleri Hayati Rol Oynuyor
Diseksiyon tanısı koymak için çeşitli görüntüleme tekniklerinden faydalanılıyor. Bunların başında hızlı sonuç verdiği için Bilgisayarlı Tomografi (BT) geliyor. Ayrıca Manyetik Rezonans (MR) ve ekokardiyografi gibi yöntemlerle de damar yapısı ayrıntılı şekilde incelenebiliyor. İlk muayenede ise doktorlar kalp atım düzeni, kan basıncı farkları ve hastanın geçmiş sağlık öyküsünü dikkate alıyor.
Tedavi: İlaçtan Ameliyata Giden Süreç
Aort diseksiyonunun tedavisi yırtığın konumuna göre değişiyor. Yırtık, kalbe yakın bir bölgede ise acil ameliyat gerektiriyor. Bu durumda hasarlı damar kısmı çıkarılarak yerine sentetik bir greft takılıyor. Daha uzak yerleşimli diseksiyonlarda ise ilaç tedavisi ile tansiyon düşürülerek ilerleme engellenmeye çalışılıyor. Son yıllarda kullanılan endovasküler cerrahi teknikleri ile daha az invaziv yöntemlerle stent yerleştirme işlemleri de yaygınlaşmaya başladı. Bu sayede hastalar, açık ameliyata göre çok daha kısa sürede iyileşebiliyor.
Hastalığın Önüne Geçmek Mümkün Mü?
Aort diseksiyonu her zaman önlenebilir değildir ancak bazı önlemlerle risk azaltılabilir. Özellikle yüksek tansiyonu olan bireylerin düzenli olarak tansiyonlarını kontrol ettirmeleri, doktor önerilerine uygun şekilde ilaç kullanmaları ve sağlıklı yaşam tarzı benimsemeleri büyük önem taşır. Aile öyküsünde aort yırtılması bulunan kişilerin de düzenli kontroller yaptırmaları, erken tanı şansını artırır. Sigara kullanımı, aşırı stres ve hareketsiz yaşam tarzı da damar sağlığını olumsuz etkileyen faktörler arasında yer alıyor.
Bilinç Hayat Kurtarır
Aort diseksiyonu, nadir görülmesine rağmen ölüm riski en yüksek damar hastalıklarından biridir. Ancak doğru bilgi, hızlı tanı ve etkin tedavi ile bu tehlikeli tablonun önüne geçmek mümkün. Toplumun bu konuda bilinçlenmesi, ani gelişen göğüs ağrılarının ciddiye alınması ve düzenli sağlık kontrolleri, birçok hayatı kurtarabilir.
