Barajlar insanlığın ilk dönemlerinden bu zamana en büyük ihtiyacımız olan suyun temininde büyük rol oynuyor. Pek çok kullanım amacı olan barajların çalışma sistemi nasıl? Türkiye'de hangi barajlar bulunur? Hidroelektrik enerjisi nasıl oluşur? Haberimizde derledik...
Dünya’da ilk barajın M.Ö. 4000 yılında Nil nehri üzerine inşa edildiği tahmin ediliyor. Bu barajın sulama ve içme suyu olarak kullanıldığı kayıtlara geçmiştir.
BARAJLARIN KULLANIM ALANLARI
Barajlar yağışlı günlerde yağmur sularını biriktirir ve ihtiyaç halinde kullanılır. Temiz su temini, sanayi ve tarım alanına su temini, su seviyelerini yükselterek göl oluşumu, balıkçılıkta kullanım ve enerji üretimi gibi amaçları bulunur.
SUDAN ENERJİ ELDE EDİLMESİ
Bu sistem için genellikle akarsulara inşa edilen barajlar kullanılır. Hidroelektrik santrali (HES) adı verilen barajlar sayesinde akan sudan enerji elde edilir. Bu sistemin çalışması şöyle olur: Akarsuyun önü kesilerek baraj gölü oluşturulur ve suyun yüksekliği artırılır. Bu sayede su toplama havzalarındaki su akıp türbinler döner ve bu türbinlere bağlı olan jenaratörlerle enerji artırımı oluşur.
HİDROELEKTRİK SANTRALİNİN FAYDALARI NELER ?
Hidroelektrik santralleri çevreye zarar vermeden temiz bir enerji üretimi sağlarken, yenilenebilir olması sayesinde de sürekliliği vardır ve ekonomiye katkı sağlar.
BARAJLAR ve HES’ler ARASINDAKİ FARK
Barajlar, suyun depolanması, taşkınlardan korunma, sulama, içme suyu temini gibi birçok amaçla kullanılırken, hidroelektrik santralleri esasen elektrik üretimi amacıyla kurulur. Barajlar, suyun biriktirilmesiyle büyük göletler oluştururken, HES'ler bu depolanan suyun gücünden elektrik üretir. Barajlar uzun vadeli su yönetimini sağlar ve birden fazla fonksiyona hizmet ederken, HES’ler daha çok enerji üretimi odaklı çalışır. Özellikle yağışlı dönemlerde HES'lerin elektrik üretimi artarken, kuraklık dönemlerinde bu üretim sıfıra inebilir. Yine de HES’ler, sürdürülebilir ve temiz enerji üretimi açısından çevre dostu bir seçenek olarak öne çıkar.
TÜRKİYE'NİN ÖNE ÇIKAN BARAJLARI
Türkiye'nin çeşitli bölgelerinde kurulu barajlar, enerji üretimi ve sulama gibi hayati görevler üstlenmektedir. Bunlar arasında en bilinenlerinden bazıları:
-
Atatürk Barajı (Şanlıurfa)
Fırat Nehri üzerinde bulunan bu baraj, Türkiye'nin en büyük barajıdır. Hem hidroelektrik üretimi hem de sulama amacıyla kullanılmaktadır. -
Keban Barajı (Elazığ)
Yine Fırat Nehri üzerinde yer alan Keban Barajı, hidroelektrik üretimi ve sulama alanında büyük bir öneme sahiptir. -
Seyhan Barajı (Adana)
Seyhan Nehri üzerinde kurulu olan bu baraj, özellikle sulama ve içme suyu temini için kritik bir role sahiptir.
DİĞER ÖNEMLİ BARAJLAR
Türkiye'deki diğer önemli barajlar, su kaynaklarını yönetme ve enerji üretimini destekleme açısından çeşitli görevler üstleniyor. Bu barajlar arasında şunlar yer alır:
- Karakaya Barajı (Malatya)
- Hirfanlı Barajı (Kırşehir)
- Sarıyar Barajı (Ankara)
- Demirköprü Barajı (Manisa)
- Oymapınar Barajı (Antalya)
- Büyükçekmece Barajı (İstanbul)
- Tahtalı Barajı (İzmir)
- Beyşehir Barajı (Konya)
- Sapanca Barajı (Sakarya)
Bu barajlar, Türkiye'nin su ve enerji altyapısının sağlamlaştırılmasında büyük rol oynamakta. Barajların her biri, bölgesel olarak enerji sağlamak, tarımı desteklemek ve su teminini garanti altına almak gibi farklı işlevlerde kullanılıyor.
